Уæрæсе

Уæрæсейы Федераци
Российская Федерация
Тырыса Герб
Уæрæсейы паддзахадон гимн
Официалон æвзаг	уырыссаг
Сæйраг сахар	Мæскуы
Стырдæр сахартæ	Мæскуы, Бетъырбух, Новосибирск, Екатеринбург, Дæллаг Новгород, Хъазан, Самарæ, Омск, Челябинск, Ростов-Доныл
Хицауиуæджы хуыз	Республикæ
Территори
• Æдæппæт	17 125 187 км²
• Доны уæлцъары %	4,22
Цæрджытæ
• Бахыгъд (2023)	↘146 447 424 ад.
• Сфыст (2021)	147 182 123 ад.
• Æнгомад	8,55 ад./км²
ÆМП
• Æдæппæт (2006)	1,746 трлн. долл.
Валютæ	Уæрæсейы сом
Интернет-домен	.ru, .su, .рф
Код ISO	RU
ÆОК-ы код	RUS
Телефонон код	+7
Сахатон таг	UTC+2 — UTC+12
Викикъæбицы медиа

Уæрæсе (уырыс. Россия), официалон ном у Уæрæсейы Федераци (уырыс. Российская Федерация) у федералон æрдæгпрезидентон республикæ Евразийы цæгаты. Ныгуылæнæй скæсæнмæ æмарæн у Норвеги, Финлянди, Эстони, Латви, Литва, Польшæ, Белорусси, Украинæ, Абхаз, Гуырдзыстон, Хуссар Ирыстон, Азербайджан, Хъазахстан, Китай, Монголи æмæ Цæгат Корейимæ. Доныл ын ис арæн АИШ-ы штат Аляскæимæ æмæ Японимæ. 17 милуан квадратон километр ахсгæйæ, Уæрæсе у дунейы стырдæр бæстæ. Йæ цæрджыты нымæцмæ гæсгæ та у дунейы фарæстæм. Цæры дзы 142 милуан адæймаджы. Йæ сæйраг æмæ стырдæр сахар у Мæскуы.

Уæрæсе у минералон æмæ энергион ресурсты стырдæр дарæг, нефт æмæ æрдзон газы стырдæр къахджытæй иу.

Цæрджытæ

Æдæппæтæй цæрджыты нымæц у 141 888,9 мин адæймаджы (1 июны 2008), дунейы цæрджытæй 2,13 %. Уыдонæй 4/5 цæрынц бæстæйы европæйаг хайы (Уралимæ). Адæмæй 73% цæрынц сахарты.

Уæрæсейы цæрынц 180 адæмыхаттæй фылдæр, уыдонæй уырыс сты 81,5% (2002-æм азы сфыстмæ гæсгæ).

Ирæттæй сæ фылдæр хай цæрынц Уæрæсейы (Цæгат Ирыстон æмæ æндæр регионты).

Истори

• Рагон Уырыс (уырыс. Древняя Русь), Киевы Уырыс (862—1242)
• Владимиры кънйазад (1157—1389)
• Мæскуыйы кънйазад (1246—1389)
• Стыр Мæскуыйы кънйазад (1389—1547)
• Уырысы паддзахад (1547-æм азы 16 январы — 1721-æм азы 22 октябры)
• Уæрæсейы импери (1721-æм азы 22 октябры — 1917-æм азы 1 сентябры)
• Уæрæсейы республикæ (1 сентябры — 1917-æм азы 25 октябры (7 ноябры))
• Уæрæсейы Советон Федеративон Социалистон Республикæ (сырæзт 25 октябры (7 ноябры) 1917-æм азы, 1922—1991 Советон Цæдисы сконды)
• Советон Социалистон Республикæты Цæдис (1922-æм азы 30 декабры — 1991-æм азы 26 декабры)
• Уæрæсейы Федераци (1991-æм азы 25 декабры — ныры рæстæг)

Сæйраг сахæртæ

• 862—882 — Новгород
• 882—1243 — Киев
• 1243—1389 — Владимир
• 1389—1712 — Мæскуы
• 1712 21 майы—1728 — Бетъырбух
• 1728—1732 — Мæскуы
• 1732—1918 — Бетъырбух (1914-æм азы 18 августæй йæ ном уыд Петроград)
• 1918-æм азы 12 мартъийæ ныры рæстæгмæ — Мæскуы

Президенттæ

• Борис Ельцин (10 июлы 1991— 5 ноябры 1996)
• Виктор Черномырдин (Хæстæ æххæстгæнæг; 5 — 6 ноябры 1996)
• Борис Ельцин (6 ноябры 1996— 31 декабры 1999)
• Владимир Путин (31 декабры 1999— 7 майы 2008)
• Дмитрий Медведев (7 майы 2008— 7 майы 2012)
• Владимир Путин (7 майы 2012 — ныры онг)

Æрдз

Цæдтæ

Байкал у дунейы арфдæр цад, стырдæр æрдзон æдзæхх донуат. Ладогæйы цад у Европæйы стырдæр æдзæхх цад.

Кæс ноджы

• Уæрæсейы сахартæ цæрджыты нымæцмæ гæсгæ
• Уæрæсейы стырдæр хъæуты номхыгъд‎

Уæрæсейы картæ

Уæрæсе

Ног Ладогæйы уынд

Фыдыбæстæйы сæрвæлтау!

Мæскуыйы Кремль