Мангол

Сæрибар энциклопеди Википедийы æрмæг.
(Монголи-æй æрвыст)
Мангол
Монгол Улс
Тырыса Герб
Тырыса Герб
Девиз: «Даяар Монгол»
Хæдбар сси 1911 азы 29 декабры Цинаг империйæ
Æвзаг мангойлаг
Сæйраг сахар Улан-Батор
Стырдæр сахартæ Улан-Батор, Эрдэнэт, Дархан
Хицауиуæджы хуыз Парламентон республикæ
Президент
Премьер-министр
Халтмаагийн Баттулга
Ухнаагийн Хурэлсух
Фæзуат 1 564 116 км²
Доны процент 0,6
Цæрджытæ
• Бахыгъд (2006)
Æнгомад

2 832 224 ад.
1,8 ад./км²
ÆМП
• Æдæппæт (2006)
• Иу адæймагмæ
дунейы 152-æм
5,781 млрд. $
2 000 $
Валютæ Манголы тугрик (MNT)
Интернет-домен .mn
Телефонон код +976
Сахатон таг +7 … +8

Мангол[1], Монголи дæр (манг. Монгол Улс) у паддзахад Азийы, Уæрæсе æмæ Китайы сыхаг.

  • Фæзуат: 1 565 000 км² (дунейы 18-æм).
  • Цæрджыты нымæц: 2 712 315 адæймаджы (2003-агæм азы).

Манголы цæрджытæй сæ фылдæр цæрынц быдыры, хизынц фос. Уыцы бæстæйы бирæ сахартæ нæй (фен Манголы сахарты номхыгъд). Алы Манголы цæрæгæн хауы 12 стуры. Фосдарынады кусынц мангойлæгты 42%.

Истори[ивын | Бындур ивын]

XIII æнусы Мангол уыдис дунейы историйы стырдæр империйæн йæ зæрдæ. Уыцы империйы бындур сæвæрдта мангойлаг адæмы иугæнæг Чингисхан.

Нырыккон Мангол, куыд хæдбар паддзахад, сæвзарди 1911-æм азы. Китай 1949-æм азы онг разы нæ уыд Манголы хæдбардзинадыл.

Административон дихдзинад[ивын | Бындур ивын]

Манголы 22 провинцийы ис (провинци та мангойлагау у аймаг). Сæйраг сахар Улан-Батор у хицæн административон субъект.

Политикæ[ивын | Бындур ивын]

Манголы ис цалдæр политикон партийы, уыдонæй тæккæ тыхджындæр сты Адæмон революцион парти æмæ Демократион парти.

Манголы президент у Халтмаагийн Баттулга, 2017-æм азы равзæрст[2].

Экономикæ[ивын | Бындур ивын]

Манголы картæ
Æдзæрæгран Гоби

Экспорт[ивын | Бындур ивын]

Æрхуы, молибдены концентрат, флюорит, кæсæмир, къуымбил, стуры царм сты сæйраг экспортон товартæ. Манголы ис æфсæнæрзæт æмæ дурæвзалыйы рæдзæгъдтæ, æндæр минералон ресурстæ.

2003 азы уавæрмæ гæсгæ сæйраг экспортон партнёртæ уыдысты: Китай — 46,7%, АИШ — 32%, Уæрæсе — 6,5%, Хуссар Корей — 5,1%.

Импорт[ивын | Бындур ивын]

Нефтæй конд продукттæ, индустрион ифтонггæрзтæ, фæлхасгæнæн товартæ.

2003 азы уавæрмæ гæсгæ сæйраг импортон партнёртæ уыдысты: Уæрæсе — 33,9%, Китай — 19,8%, Хуссар Корей — 12,1%, Герман — 5,2%.

Транспорт[ивын | Бындур ивын]

Авиаци[ивын | Бындур ивын]

2004 азы уавæрмæ гæсгæ бæстæйы ис 36 аэропорты. Уыдонæй 11 аэропорттæн ис хъæбæр стæхæн таг.

Кусынц:

Манголы моладзандон

Фиппаинæгтæ[ивын | Бындур ивын]

  1. Ирон-уырыссаг дзырдуат. Сарæзтой йæ: Бигъуылаты Б., Гагкайты Хъ., Гуыриаты Т., Хъуылаты Г., Гуаты О. Дзæуджыхъæу, «Алания», 2004 — 540 ф.
  2. На выборах президента Монголии победил кандидат от оппозиционной партии