Турчы ирæттæ
| Турчы ирæттæ | |
|---|---|
| Ахæлиу |
 Турк: 45 000 (2019)[1] |
| Æвзаг | ирон æмæ дыгурон, туркаг |
| Дин | пысылмон дин |
| Кæй сконды у | ирæттæ |
 Викикъæбицы медиа | |
Турчы ирæттæ (тур. Türkiye Osetleri) сты, XIX æнусы дыккаг æмбисы Османты империмæ цы ирæттæ афтыдис, уыдоны байзæддæгтæ. Ныртæккæ Турчы цæрынц бирæ ирæттæ: 20 минæй — 37 минмæ адæймаджы.[2][3][4] Абон сæ фылдæр хай цæры стырдæр сахарты: Анкара, Стамбул æмæ Измиры.[5]
Ирон адæм кæрæдзийы ирон мыггæгтæй хонынц, фæлæ фысгæ та кæнынц: Хосонтæй иутæ Абай, иннæтæ Егюн, æртыккæгтæ Хосхъан; Таутиатæ — Таутай; Цъæхилтæ — Алпай; Хоситæ — Бурхан; Кодзыртæ — Октар, Батиатæ — Батыбай æмæ афтæ дарддæр.[6]
Ирон æмæ дыгурон хъæутæ
[ивын | Бындур ивын]Ирон æмæ дыгурон мыггæгтæ Турчы
[ивын | Бындур ивын]| Мыггаг | Бинонты нымæц | Адæмы нымæц | Цавæр туркаг мыггаг хæссынц | Туркаг вариант |
|---|---|---|---|---|
| Абысалтæ | 15 | 65 | Арпат, Алпсал, Абисал | Arpat, Alpsal, Abisal |
| Агуыдзатæ | 17 | 66 | Полат | Polat |
| Айуазатæ | 12 | 45 | Пачал | Paçal |
| Арцылиатæ (Хъуысатæ) | 12 | 47 | Кушхан | Kuşhan |
| Асетæ | 16 | 67 | Ашетей, Акман, Эргенч, Генчар | Aşetey, Akman, Ergenç, Gencar |
| Атиатæ (Хъуысатæ) | 22 | 85 | Тенкер, Ата | Teker, Ata |
| Аццатæ (Хъуысатæ) | 12 | 45 | Аланкуш | Alankuş |
| Æлбегатæ | 200 | 900 | Эрдогьан, Кылыч, Каплан, Думан, Четин, Дуран, Алтынок, Джидал, Джейлан, Озель | Erdoğan, Kılıç, Kaplan, Duman, Çetin, Duran, Altınok, Cidal, Ceylan, Özel |
| Æрчъеккатæ | 35 | 150 | Эрчек | Erçek |
| Бад | 32 | 120 | Демир, Текин, Эрюрт, Сунгур, Утку, Унал | Demir, Tekin, Eryurt, Sungur, Utku, Unal |
| Баллатæ | 20 | 82 | Коч, Ары | Koç, Arı |
| Басилатæ | 1 | 5 | Текель | Tekel |
| Баситæ | 1 | 5 | Баши | Başi |
| Батиатæ | 19 | 92 | Батыбай, Пейик, Бингель, Эрдем | Batıbay, Peyik, Bingöl, Erdem |
| Бедойтæ | 14 | 52 | Эрдем | Erdem |
| Бердиатæ | 7 | 25 | ||
| Беруатæ | 18 | 70 | Кочак | Kocak |
| Берозтæ | 5 | 23 | Тюзе | Tüze |
| Бзартæ | 24 | 92 | Озтюрк, Салман, Бизарте | Öztürk, Salman, Bizarte |
| Бзæтæ | 8 | 40 | Ачык | Açık |
| Бимбасатæ | 14 | 50 | Ийигюн | Iyigün |
| Битутæ | 4 | 15 | Огъюн | Öğün |
| Бокатæ | 5 | 22 | ||
| Болиатæ | 57 | 230 | Ата, Озтюрк, Таштан | Ata, Öztürk, Taştan |
| Борæтæ | 20 | 82 | Угъур | Uğur |
| Ботъитæ | 36 | 140 | Тимур | Timur |
| Буйатиатæ | 8 | 30 | ||
| Гæбæратæ | 14 | 54 | Йылмаз | Yılmaz |
| Гæгуылатæ | 12 | 47 | Йалчын | Yalçın |
| Гæгуыйатæ | 19 | 75 | Токтан, Арыджы | Toktan, Arıcı |
| Годойтæ | 10 | 42 | Аксой, Эрдем | Aksoy, Erdem |
| Гойатæ | 3 | 10 | Каргын | Kargın |
| Губатæ | 7 | 25 | ||
| Гугкатæ | 13 | 48 | Гек | Gök |
| Дæгуйтæ | 6 | 25 | Зорлу | Zorlu |
| Джостæ | 12 | 40 | Арслан, Ильхан | Arslan, İlhan |
| Джуджиатæ (Хъуысатæ) | 60 | 255 | Унал, Кушхан | Ünal, Kuşhan |
| Дзаккуытæ | 35 | 130 | Динч, Темур, Чынар, Мурат | Dinç, Temur, Çınar, Murat |
| Дзансохтæ | 22 | 76 | Кылыч, Алтун, Тунджер | Kılıç, Altun, Tuncer |
| Дзарастæ | 38 | 160 | Бозкурт, Челик, Эрогълу, Хасполат, Тюркмен | Bozkurt, Çelik, Eroğlu, Haspolat, Türkmen |
| Дзгойтæ | 12 | 40 | Тамай, Арыджы | Tamay, Arıcı |
| Елбитæ | 8 | 38 | ||
| Есенатæ | 5 | 14 | Озкан | Özkan |
| Зехъетæ | 4 | 20 | Эрен | Eren |
| Зикъотæ | 26 | 102 | Пырыл, Шахин, Караполат, Шенгез | Pırıl, Şahin, Karapolat, Şengez |
| Золойтæ | 22 | 80 | Айдогъан, Айхан | Aydoğan, Ayhan |
| Кадитæ | 8 | 30 | ||
| Карсантæ | 8 | 30 | ||
| Кæфтæртæ | 6 | 25 | ||
| Кезиатæ | 12 | 50 | Гезай | Gezay |
| Кинатæ | 33 | 145 | Чевик, Озер | Çevik, Özer |
| Кодзыртæ | 50 | 190 | Баран, Октар | Baran, Oktar |
| Кокайтæ | 12 | 48 | Сойкек | Soykek |
| Косхартæ | 22 | 8 | Джан, Октай, Шенгез | Can, Oktay, Şengez |
| Куындыхатæ | 25 | 92 | Кондук | Konduk |
| Куыцыккатæ | 6 | 25 | Кючук | Küçük |
| Кцойтæ | 15 | 50 | ||
| Леуантæ | 30 | 150 | Алпаслан | Alpaslan |
| Мамсыратæ | 17 | 68 | Тимурленк | Timurlenk |
| Мæрзойтæ | 41 | 170 | Генчаслан, Йозгат | Gençaslan, Yozgat |
| Милдзыхтæ | 25 | 96 | Дурмуш, Баран | Durmuş, Baran |
| Мусаллатæ | 12 | 45 | Кайа, Дагыстанлы | Kaya, Dagıstanlı |
| Мырзатæ | 7 | 25 | Ташдемир | Taşdemir |
| Мырыкатæ | 15 | 61 | Эрдогъан, Полат | Erdoğan, Polat |
| Нартæ | 8 | 30 | ||
| Нæкуысатæ | 8 | 30 | Бейазгюль | Beyazgül |
| Ногатæ (Хъуысатæ) | 65 | 240 | Куш, Эрен | Kuş, Eren |
| Пухатæ (Хъуысатæ) | 120 | 460 | Эльден, Кушогълу | Elden, Kuşoğlu |
| Рубайтæ | 20 | 85 | Богъа, Сойдан | Boğa, Soydan |
| Саламатæ | 30 | 140 | Каныгюр, Сарал | Kanıgür, Saral |
| Салитæ | 2 | 8 | Айдын | Aydın |
| Санатæ | 9 | 35 | Шанатай | Şanatay |
| Саукуыдзатæ | 5 | 20 | ||
| Сæбæтхъуатæ | 50 | 196 | Джонполат, Аслан, Айдын, Варол | Conpolat, Aslan, Aydın, Varol |
| Сидахъатæ | 4 | 15 | Зафер | Zafer |
| Сихъотæ | 13 | 47 | Пырыл, Шенгез, Хасполат | Pırıl, Şengez, Haspolat |
| Слонатæ | 14 | 54 | Илал | Ilal |
| Сырхуатæ | 12 | 42 | Эрдогъан, Тост, Полат, Джанполат | Erdoğan, Tost, Polat, Canpolat |
| Таутиатæ | 20 | 78 | Тавтай | Tavtay |
| Таухъазахтæ | 13 | 50 | Хасполат, Дженгиз | Haspolat, Cengiz |
| Тайсаутæ | 7 | 32 | Кочак | Kocak |
| Тегиатæ | 5 | 20 | Текай | Tekay |
| Тæлынтæ | 6 | 20 | Ойтум | Oytum |
| Телитæ | 7 | 26 | ||
| Темырхъантæ | 8 | 25 | Тимурленк | Timurlenk |
| Тезиатæ | 8 | 30 | ||
| Тбойтæ | 14 | |||
| Тхостатæ | 34 | 125 | Тос | Tos |
| Тогъуызатæ | 15 | 60 | Аслан, Тогузата | Aslan, Toguzata |
| Тугъантæ | 24 | 42 | Тугъан, Орат | Tuğan, Orat |
| Уырызмæгатæ (Хъуысатæ) | 60 | 250 | Кушдогъан, Куш, Баканкуш | Kuşdoğan, Kuş, Bakankuş |
| Фидаратæ | 10 | 40 | Фидан | Fidan |
| Хæтгаратæ | 10 | 40 | Шахин | Şahin |
| Хæгуыратæ | 5 | 18 | ||
| Хекъилатæ | 33 | 140 | Джанкылыч, Кайа, Кайар, Казалан, Йылдырым | Cankılıç, Kaya, Kayar, Kazalan, Yıldırım |
| Хоситæ | 60 | 245 | Хошкан, Бакыш, Джанполат, Аслан | Hoşkan, Bakış, Canpolat, Aslan |
| Хосонтæ | 55 | 220 | Огъюн, Чынар, Абай | Öğün, Çınar, Abay |
| Хъабанатæ | 8 | 32 | Кайаш | Kayaş |
| Хъамырзатæ | 25 | 94 | Гюнгер | Güngör |
| Хъантемыртæ | 12 | 48 | Кандемир | Kandemir |
| Хъаныхъуатæ | 31 | 120 | Йылдырым, Конак | Yıldırım, Konak |
| Хъаныхътæ | 12 | 50 | Канык | Kanık |
| Хъæрæбугъатæ | 12 | 45 | Карабогъа | Karaboğa |
| Хъайсынатæ | 7 | 26 | Кайаш | Kayaş |
| Хъуыбадтæ | 14 | 52 | Кубат | Kubat |
| Хъуыдакатæ | 24 | 80 | Догъан, Канполат | Doğan, Kanpolat |
| Цапаратæ | 6 | 24 | Чепер | Çeper |
| Цæгæратæ | 4 | 13 | ||
| Цæлыккатæ | 10 | 38 | Селикогълу | Selikoğlu |
| Цæргæсатæ | 4 | 16 | Билейджи | Bileyci |
| Цæрикъатæ | 86 | 340 | Сарыаслан, Йылмаз, Огъуз | Sarıaslan, Yılmaz, Oğuz |
| Цомартатæ | 18 | 70 | Йылмаз | Yılmaz |
| Цоритæ | 53 | 206 | Карааслан, Шахингез, Йылдыз | Karaaslan, Şahingöz, Yıldız |
| Цъæхилтæ | 30 | 125 | Алпай | Alpay |
| Чапартæ | 4 | 18 | Чапар | Çapar |
| Чеджемтæ | 60 | 220 | Шахбудак, Чечен, Кушхан | Şahbudak, Çecen, Kuşhan |
Турчы ирæттæ
[ивын | Бындур ивын]
- Къуындыхаты Бечыр
- Къуындыхаты Муссæ
- Мамсыраты Ирмæ
- Мамсыраты Музаффæр
- Мамсыраты Темырболат
- Хоситы Бурхан
- Хосонты Муссæ
- Хъаныхъуаты Ремзи
- Цориты Эминæ
Æрвитæнтæ
[ивын | Бындур ивын]- Уарзиаты Вилены уац «Ирон мухадзыртæ Турчы»
- Дауыраты Дамиры чиныг «Дидинæг сындзыты астæу» (Сирийы ирæтты тыххæй)
- Турчы ирæтты культурон-хæрзаудæн фонд «Алан» / Alan Kültür ve Yardım Vakfı Архивгонд æрцыдис 24 апрелы 2021 азы. (турк.)
Видео
[ивын | Бындур ивын]- Размæ цæугæйæ, фæстæмæ кæсæм | Ирæттæ Турчы (ирон)
- Встреча осетин Турции в Стамбуле. | 15.12.2012 (турк.)(ирон)
- "Фыдæлты фæндæгтыл..." I "Дорогами предков..." (ирон) (2024)
Фиппаинæгтæ
[ивын | Бындур ивын]- ↑ Turkey- People Groups. Ossete // Joshua Project. A ministry of the U.S. Center for World Mission(æнæбаххæсгæ æрвитæн). Датæ: 2016-æм азы 12 мартъийы. Архив 2015-æм азы 28 декабры.
- ↑ Официальный сайт Постоянного представительства Республики Северная Осетия-Алания при Президенте РФ. Осетины в Москве(æнæбаххæсгæ æрвитæн). Датæ: 2008-æм азы 29 декабры. Архив 2009-æм азы 1 майы.
- ↑ Lib.ru/Современная литература: Емельянова Надежда Михайловна. Мусульмане Осетии: На перекрестке цивилизаций. Часть 2. Ислам в Осетии. Историческая ретроспектива Архивгонд æрцыдис 14 июны 2006 азы.
- ↑ Joshua Project
- ↑ Осетинские деревни в Турции
- ↑ Мамсыраты М. Æцæгæлон бæстæ. — Орджоникидзе: Ир, 1986. — 105 ф.
- ↑ Сведения турецкого этнографа Я. Калафата о народных верованиях сарыкамышских осетин
- ↑ Переселение осетин в Турцию
- ↑ Ныхас Фыдыбæстæимæ / сост. Р.С. Кантемирова; наукон ред. Джусойты Нафи — Дзæуджыхъæу: Ир, 2016 — 263 ф.