Армавир (Уæрæсе)

Сæрибар энциклопеди Википедийы æрмæг.
Æндæр нысаниуæг Ацы номæй зындгонд сты æндæр бынæттæ дæр, кæс Армавир.
Сахар
Армавир
уырыс. Армавир
Тырыса Герб
Тырыса Герб
45°00′ с. ш. 41°07′ в. д.HGЯO
Паддзахад Уæрæсе Уæрæсе
Федерацийы субъект Краснодары край
Истори æмæ географи
Бындурæвæрд 1839
Сахар кæдæй 1914
Фæзуат 280 км²
Центры бæрзæнд 190 м
Сахатон таг UTC+3:00
Цæрджытæ
Цæрджытæ ↘188 960[1] адæймаджы (2020)
Цифрон идентификатортæ
Телефонон код +7 86137
Посты индекстæ 352900
armawir.ru​(уырыс.)
Армавир (Уæрæсе) (Уæрæсе)
Армавир (Уæрæсе) (Краснодары край)
ВикиКъæбицы логотип Викикъæбицы медиа

Армави́р (уырыс. Армавир) у сахар Уæрæсейы Краснодары крайы. Цæрынц дзы 187,8 мин адæймаджы (2010).

Æрбынат кодта Краснодары крайы скæсæны, Краснодарæй 202 километры дæрддзæф, Мæскуыйæ та — 1400 км. Æд горæтгæрон хъæууон зылдтæ кæны муниципалон сконд сахар Армавир.

Армавир у Цæгат Кавказы æфсæнвæндагыл ахсджиаг æлхынцъ, кусынц дзы дыууæ станцæйы — Армавир-Ростовский æмæ Армавир-Туапсинский.

Истори[ивын | Бындур ивын]

XVIII æнусы райдиан адыгаг адæмты хсæн фидар кæнын байдыдта пысылмон дин. Уыдоны ’хсæн цы сомих цардысты (афтæ хуынд черкес-гайтæ кæнæ хохы сомих), уыдон сæ фыдæлты дин бахъахъхъæныны охыл сфæнд кодтой цæгатырдæм ралидзын — æмæ уый тыххæй хъаст бахастой Хъобаны хаххы хицау инæлæр-майор Г. Х. фон Зассæн: куырдтой цæмæй сын ратта бар уырысимæ æрцæрын æмæ уæрæсейаг граждандзинад райсын[2].

1839 азы черкессаг сомихæгты цæрæнран фæзындис цæугæдон Урупы бакæлæны цур. Ацы аз нымад у ног сахары гуырæнбоныл. Цæрæнран хъахъхъæдта дзыхъхъ æмæ сыджыт-быру[2]. Райдиæн азты хъæуы цардысты 120 мыггаджы, фæлæ сæ нымæц рæзыдис, ног мыггæгтæ-иу æрлыгъдысты æмæ 1840-æм азмæ 400 мыггаджы уыдысты.

Кæд æмæ уыцы сомихæгты фыдæлтæ Сомихæй XIV æнусы ралыгъдысты, уæддæр хорз хъуыды кодтой чи сты æмæ кæцæй ралыгъдысты. Уый тыххæй сæ ног цæрæнран схуыдтой Армваир — рагон сомихаг сахары кадæн, нæ эрæйы агъоммæ Айрараты паддзахады сæйраг сахар чи уыдис.

1875 азы Армавирмæ бацыдис Владикавказы æфсæнвæндаг. 1908-æм азы аразын байдыдтой Туапсемæ æфсæнвæндаг дæр. 1914 азы Министрты советы уынаффæмæ гæсгæ Армавирæн радтой сахары статус.

Мидхæсты заман сахары власт æртæ хатты фæивта[2]. Бынæттон советон хицæуад уагъта йæхи валютæ — Армавиры сом.

Черкесты ’хсæн Армавир æндæр номæй дæр у зындгонд, Ермэлхьабл зæгъгæ, ома «сомихаг хъæу»[3].

Цæрджытæ[ивын | Бындур ивын]

Национал сконд

Æппæтуæрæсейон адæмы сфыстмæ гæсгæ (2010) сахары цæрынц[4]

Адæмыхатт Нымæц,
ад. 		Хай, %
уырыс 162 596 86,10 %
сомихæгтæ 15 860 8,40 %
украинæгтæ 2 382 1,26 %
черкесæгтæ 1 058 0,57 %
белорусæгтæ 503 0,27 %
цигайнæгтæ 449 0,24 %
тæтæр 360 0,19 %
гуырдзы 300 0,16 %
немыц 280 0,15 %
æндæртæ 2 633 1,38 %
не схъæр кодтой сæ адæмыхатт 2 411 1,28 %
æдæппæт 188 832 100,0 %

Географи[ивын | Бындур ивын]

Армавир у Краснодары крайы æппæты скæсæйнаг сахар, лæууы Хъобаны галиу фарсыл, уыцы цæугæдонмæ Уарыпп кæм æфтауы, уыцы ран.

Экономикæ[ивын | Бындур ивын]

Армавиры кусы хъармы электростанцæ. Ис резинæйæ конд дзауматы завод, бирæ рог æмæ хæринаггæнæг индустрийы куыстуæттæ.

Йæхи аэропорт сахары нæй, фæлæ цæрджыты бон у æндæр аэропорттæй атæхын кæмфæндыдæр — Стъараполы аэропорт у 110 км дæрддзæф, Краснодары аэропорт — 200 км.

Фиппаинæгтæ[ивын | Бындур ивын]

  1. ↑ Оценка численность населения на 1 января 2020 года по муниципальным образованиям Краснодарского края. Датæ: 2020-æм азы 16 апрелы.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Сахары думайы сайт(недоступная ссылка). Датæ: 2019-æм азы 5 ноябры. Архив 2019-æм азы 5 ноябры.
  3. ↑ Берсиров Б.М. Русско-адыгейский словарь(недоступная ссылка). Министерство образования и науки Республики Адыгея. Датæ: 2017-æм азы 5 июлы. Архив 2017-æм азы 30 июлы.
  4. ↑ Итоги: Краснодарстат. Датæ: 2013-æм азы 13 апрелы. Архив 2013-æм азы 14 апрелы.


къæртт Ацы уац Уæрæсейы тыххæй къæртт у, ома æрдæгцæттæ.
Википедийæн баххуыс кæн æмæ ацы уац раст æмæ стырдæр скæн.
Ист æрцыд "https://os.wikipedia.org/w/index.php?title=Армавир_(Уæрæсе)&oldid=551866"-æй