Сомихаг æвзаг

Сомихаг æвзаг
Хином	Հայերեն լեզու
Бæстæтæ	Сомих, Уæлхох Карабах, Уæрæсе, АИШ æмæ дæсгай æндæр бæстæтæ
Официалон статус	Сомих, Уæлхох Карабах
Дзурджыты нымæц	8~9 млн.
Классификаци
Категори	Евразийы æвзæгтæ
Индоевропæйаг æвзæгтæ Палеобалкайнаг къабаз Бердзенаг-фригиаг-сомихаг къорд Фригиаг-сомихаг дæлкъорд
Фыссынад	сомихаг фыссынад
Æвзаджы кодтæ
ISO 639-1	hy
ISO 639-2	arm (B); hye (T)
ISO 639-3	hye
ГОСТ 7.75–97	арм 055
WALS	arz
Ethnologue	hye
Linguasphere	57-AAA-a
ABS ASCL	4901
IETF	hy
Glottolog	arme1241 æмæ nucl1235
Википеди ацы æвзагыл

Сомихаг æвзаг (Հայերեն լեզու) у скæсæйнаг индоевропæйаг æвзæгтæй иу, ис æм иумæйаг миниуджытæ балтаг, славяйнаг æмæ ирайнаг æвзæгтимæ.

Индоевропæйаг æвзæгты ’хсæн у тæккæ рагондæр фысгæ æвзæгтæй иу. Сомихаг алфавит сарæзта Месроп Маштоц 405—406 азты. Фыццаг журнал сомихагау — «Аздарар» («Уацхæссæг») — мыхуырæй рацыд Мадрасы (Инди) 1794-æм азы.

Рагон сомихаг тæлмацты фæрцы аирвæзтысты иуæй-иу рагон бердзенаг тексттæ. Сомихаг уацфыстытæ сты Кавказы историйы иртасынæн тынг ахъаззаг.

2005 азы сомихæгтæ сæ фыссынады 1600 азы бæрæгбон кодтой.

Фонологи

Сомихаг æвзаджы фонологийы ис 6 хъæлæсон фонемæйы æмæ 30 æмхъæлæсон фонемæйы.

Диалекттæ

Дыууæ сомихаг диалектон къордæй иу (скæсæйнаг, «ашхарабар») у нырыккон Сомихы паддзахадон æвзаджы бындур. Ныгуылæн диалекттыл дзурынц диаспорæйы сомихæгтæ АИШ æмæ Европæйы.

Абетæ

Дамгъæ	Дамгъæйы ном					Дзурыны ахаст (ÆФА)			Транс- лите- раци		Нымæ- цон нысани- уæг
	Тра- диц. орфо- гра- фи	Ре- форм. орфо- гра- фи	Дзурыны ахаст			Класси- кон сом.	Скæс.- сом.	Ныгуыл.- сом.	Класси- кон	ISO 9985
			Класси- кон сом.	Скæс.- сом.	Ныгуыл.- сом.
Ա ա	այբ		[aɪb]		[aɪpʰ]	[ɑ]			a		1
Բբ	բեն		[bɛn]		[pʰɛn]	[b]		[pʰ]	b		2
Գգ	գիմ		[gim]		[kʰim]	[g]		[kʰ]	g		3
Դ դ	դա		[dɑ]		[tʰɑ]	[d]		[tʰ]	d		4
Եե	եչ		[jɛtʃʰ]			[ɛ], дзырды райдайæны - [jɛ]1			e		5
Զ զ	զա		[zɑ]			[z]			z		6
Էէ	է		[ɛː]	[ɛ]		[ɛː]	[ɛ]		ē	ê	7
Ըը	ըթ		[ətʰ]			[ə]			ə	ë	8
Թթ	թօ	թո	[tʰo]			[tʰ]			t‘		9
Ժ ժ	ժէ	ժե	[ʒɛː]	[ʒɛ]		[ʒ]			ž		10
Իի	ինի		[ini]			[i]			i		20
Լլ	լիւն	լյուն	[lʏn]²			[l]			l		30
Խ խ	խէ	խե	[χɛː]	[χɛ]		[χ]			x		40
Ծծ	ծա		[tsɑ]	[tsʼɑ]	[dzɑ]	[ts]	[tsʼ]	[dz]	c	ç	50
Կկ	կեն		[kɛn]	[kʼɛn]	[gɛn]	[k]	[kʼ]	[g]	k		60
Հհ	հօ	հո	[ho]			[h]			h		70
Ձձ	ձա		[dzɑ]		[tsʰɑ]	[dz]		[tsʰ]	j		80
Ղ ղ	ղատ		[ɮɑt]	[ʁɑtʼ]	[ʁɑd]	[l], or [ɮ]	[ʁ]		ł	ġ	90
Ճ ճ	ճէ	ճե	[tʃɛː]	[tʃʼɛ]	[ʤɛ]	[tʃ]	[tʃʼ]	[ʤ]	č	č̣	100
Մմ	մեն		[mɛn]			[m]			m		200
Յյ	յի	հի	[ji]	[hi]		[j]	[h]³, [j]		y		300
Նն	նու		[nu]			[n]			n		400
Շշ	շա		[ʃɑ]			[ʃ]			š		500
Ոո	ո		[o]	[vo]		[o], дзырды райдайæны - [vo]4			o		600
Չչ	չա		[tʃʰɑ]			[tʃʰ]			č‘	č	700
Պպ	պէ	պե	[pɛː]	[pʼɛ]	[bɛ]	[p]	[pʼ]	[b]	p		800
Ջջ	ջէ	ջե	[ʤɛː]	[ʤɛ]	[tʃʰɛ]	[ʤ]		[tʃʰ]	ǰ		900
Ռռ	ռա		[rɑ]	[ɾɑ]		[r]	[ɾ]		r̄	ṙ	1000
Սս	սէ	սե	[sɛː]	[sɛ]		[s]			s		2000
Վվ	վեւ	վեվ	[vɛv]			[v]			v		3000
Տտ	տիւն	տյուն	[tʏn]	[tʼʏn]5	[dʏn]	[t]	[tʼ]	[d]	t		4000
Րր	րէ	րե	[ɹɛː]	[ɹɛ]6	[ɾɛ]	[ɹ]6		[ɾ]	r		5000
Ցց	ցօ	ցո	[tsʰo]			[tsʰ]			c‘		6000
Ււ	հիւն	—7	[hʏn]			[w]	[v]8		w		7000
Փփ	փիւր	փյուր	[pʰʏɹ]9		[pʰʏɾ]	[pʰ]			p‘		8000
Քք	քէ	քե	[kʰɛː]	[kʰɛ]		[kʰ]			k‘		9000
Օօ	օ		[o]			[o]			ô	ò	—
Ֆֆ	ֆէ	ֆե	[fɛː]	[fɛ]		[f]			f		—
Дамгъæ	Тра- диц. орфо- гра- фи	Ре- форм. орфо- гра- фи	Класси- кон сом.	Скæн.- сом.	Ныгуыл.- сом.	Класси- ческое арм.	Вост.- арм.	Зап.- арм.	Класси- кон	ISO 9985	Нымæ- цон нымани- уæг
			Дзурыны ахаст
	Дамгъæйы ном					Дзурыны ахаст (ÆФА)			Транс- лите- раци

Литературæ

Нырыккон литературон сомихаг æвзаджы бындурæвæрæг уыд Абовян Хачатур, фыссæг æмæ этнограф.