Эсперанто

Сæрибар энциклопеди Википедийы æрмæг.
Эсперантойы фыццаг ахуыры чиныг мыхуырæй рацыд 1887-æм азы уырыссаг æвзагыл

Эсперанто (Esperanto) у пълангонд æвзаг.

Эсперанто равзæрдис XIX æнусы, æрымысыдис йæ Варшавæйы цæрæг цæстыты дохтыр Людвик Заменгоф. Пайда дзы кæнынц куыд нациты ’хсæн дзурыны фæрæз. Эсперанто тынг æнцон у ахуыр кæнынæн, уый тыххæй æмæ национ æвзæгтæй хъауджыдæр у адæймаджы æрымысгæ æвзаг. Хуымæтæг (ома æвзæгтæ ахуыр кæнынмæ зæрдæргъæвд чи нæу) адæймаджы бон у эсперантойыл сдзурын 3–6 мæйы фæстæ.

Эсперанто рапарахат иc фыццаг чиныгæй, кæцы мыхуыры рацыдис уырыссаг æвзагыл Варшавæйы 1887-æм азы. Ныртæккæ зæххы къорийы эсперантойыл дзурынц 120 бæстæйы — дзурджытæ æдæппæт сты цалдæр милуаны.

Стыр ахъаз кæмæн уаид эсперанто базонын:

  • бынæттон æзвзæгтæ чи нæ зоны, ахæм дардбæлцæттæн;
  • эсперанто-фысымты хызæй (Pasporta Servo) пайда чи кæны, уыцы бæлцæттæн;
  • алыхуызон цымыдисаг митыл чи архайы, аххæм адæмæн (радиоуарзджытæ, филателисттæ æмæ иннæтæ);
  • фæсарæйнаг специалисттимæ профессион бастдзинæдтæ кæй хъæуынц, уыдонæн;
  • интернационалон форумты (уыимæ интернеты дæр) бацархайын кæй фæнды, уыдонæн.

Эсперанто у нейтралон, æндæр æвзæгты бартæ нæ халы. Æцæгæлон национ æвзаг зын сахуыр кæнын зын у, эсперанто та нæ. Кæй зæгъын æй хъæуы, дунейы адæмтæм эсперантойы раз æмхуызон уавæртæ ис.

Фыссынад[ивын | Бындур ивын]

Эсперантойы алфавиты ис 28 дамгъæйы:

a b c ĉ d e f g ĝ h ĥ i j ĵ k l m n o p r s ŝ t u ŭ v z

Алы дамгъæ каст у, Æхсæнадæмон фонетикон алфавит куыд амоны, мæнæ ацы дамгъæты йеддæмæ:

Фыссынц c ĉ ĝ ĥ ĵ ŝ ŭ
Кæсынц [ts] [tʃ] [dʒ] [x] [ʒ] [ʃ] [u̯]

Цалдæр фразæйы эсперантойыл[ивын | Бындур ивын]

Ирон æвзаг Эсперанто IPA
Салам Saluton [sa.ˈlu.ton]
О Jes [ˈjes]
Нæ Ne [ˈne]
(Дæ/Уæ) райсом хорз Bonan matenon [ˈbo.nan ma.ˈte.non]
(Дæ/Уæ) изæр хорз Bonan vesperon [ˈbo.nan ves.ˈpe.ron]
Фенынмæ Ĝis revido [dʒis re.ˈvi.do]
Дæ ном цы хуыйны? Kiel vi nomiĝas? [ˈki.el vi no.ˈmi.dʒas]
Мæ ном у ... Mi nomiĝas ... [mi no.ˈmi.dʒas]
Куыд у? Kiel vi fartas? [ˈki.el vi ˈfar.tas]
Эсперантойыл дзурыс? Ĉu vi parolas Esperanton? [ˈtʃu vi pa.ˈro.las es.pe.ˈran.ton]
Не ’мбарын дæ Mi ne komprenas vin [mi ˈne kom.ˈpre.nas vin]
Хорз Bone [ˈbo.ne]
Æцæг Ĝuste [ˈdʒus.te]
Бузныг Dankon [ˈdan.kon]
Дæ хорзæхæй Bonvolu [bon.ˈvo.lu]
Æнæниз у! Sanon! [ˈsa.non]
Æз уарзын дæу Mi amas vin [mi ˈa.mas vin]
Ай цы у? Kio estas tio? [ˈki.o ˈes.tas ˈti.o]
Уый куыдз у. Tio estas hundo [ˈti.o ˈes.tas ˈhun.do]

Æддаг æрмæг[ивын | Бындур ивын]

Википеди
Википеди

Википедийы ис хайад
эсперантойыл