Гидроэлектростанцæ
Гидроэлектростанцæ (ГЭС) у, доны цыды хъаруйæ (энергийæ) электрондых чи амал кæны, ахæм электростанцæ. Гидроэлектростанцæтæ аразынц цæугæдæттыл, уымæн кæнынц донмарæн æмæ донуат.
Цæмæй ГЭС-ы куыст ахадгæ уа, уымæн хъæуы æххæст кæнын дыууæ сæйрагдæр æууæлы:
- доны цыд хъуамæ ма æнцайа æнхъæн афæдзы дæргъы,
- рельеф хъуамæ уа цæхгæр уырдыг.
ГЭС аразынæн ахъаззаг у нарæг комы рельеф (уымæй донуаты фæзуат чысылдæр вæййы, стæй донмарæн дæр цыбырдæр).
ГЭС-тæ цы электроэнерги дæттынц, уый, иннæ электростанцæты энергиимæ абаргæйæ, у дзæвгар асламдæр.
ГЭС-ы генератортæ бафтауæн æмæ рафтауæн ис тагъд рæстæджы — уый тыххæй ГЭС-тæй пайда кæнынц, электроэнергийы изæрыгон пайдакæнынады (ома æхсæвыгон дон донуаты æмбырд кæнынц, фæлхас куы рæзы, уæд генератортæ скусын кæнынц).
Электростанцæты иннæ хуызтимæ абаргæйæ, ГЭС-тæ къаддæр тæваг дарынц æрдзыл, уæлдайдæр уæлдæфыл.
Уæрæсейы хъомысджындæр гидроэлектростанцæ у Саяны-Шушенскоейы ГЭС (скуыста 1978-æм азы).
