Фенын Чили-ы равзæрæн текст

{{Паддзахад2
 |Ирон ном = Чилийы Республикæ
 |Оригиналон ном = República de Chile
 |Гуырынон хауæн = Чилийы
 |Тырыса = Flag of Chile.svg
 |Герб = Coat of arms of Chile.svg
 |Девиз = Por la razón o la fuerza
 |Девизы тæлмац = Ныхасæй кæнæ тыхæй
 |Гимны ном = Himno Nacional de Chile
 |Хицауиуæджы хуыз = [[Республикæ]]
 |Картæ = Chile on the globe (Antarctica claims hatched) (Chile centered).svg
 |Æвзаг = [[испайнаг æвзаг|испайнаг]]
 |Хæдбар сси = [[1810]] азы [[18 сентябры]] [[Испани]]йæ
 |Сæйраг сахар = [[Сантьяго]]
 |Стырдæр сахартæ = [[Сантьяго]], [[Консепсьон]], [[Вальпараисо]]
 |Сæргълæууæджы хæсад 1 = Президент
 |Сæргълæууæг 1 = [[Себастьян Пиньера]]
 |Фæзуат = 756950<ref>уый йеддæмæ 1 250 000 км² [[Антарктидæ]]йы цурк, Чили йæ хоны йæхион, кæд æндæр бæстæтæ ууыл разы не сты, уæддæр.</ref>
 |Доны процент = 1,07
 |Цæрджытæ = 18186770
 |Бахыгъды аз = 2020
 |Цæрджытæ сфыстмæ гæсгæ = 
 |Сфысты аз = 
 |Æнгомад = 22,81
 |ÆМП = 173,8 млрд.
 |ÆМП хынцыны аз = 2004
 |Бынат ÆМП-мæ гæсгæ = 44
 |ÆМП иу адæймагмæ = 10,875
 |Валютæ = [[чилиаг песо]] (CLP)
 |Домен = [[.cl]]
 |Телефонон код = 56
 |Сахатон таг = -4
 |Фиппаинæгтæ = <div class="references-small"><references/></div>
}}
'''Чи́ли''' ({{lang-es|Chile}}, {{IPA|[ˈʧile]}}), официалон ном у '''Чилийы Республикæ''' ({{lang-es|República de Chile}}) у паддзахад [[Хуссар Америкæ]]йы, [[Сабыр фурд]]ы былы дæргъмæ фурд æмæ [[Андтæ|Андты]] ’хсæн, раздæры [[Испани]]йы [[колони]]. Чилийæн ис арæн [[Перу]], [[Боливи]] æмæ [[Аргентинæ]]имæ. Фурды былы дæргъ Чилийы у 6,4 мин километрæй фылдæр<ref>{{Cite web |title=Централон Иртасæн Управленимæ гæсгæ |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ci.html#Geo |access-date=2008-12-08 |archive-date=2020-05-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200529025035/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ci.html#Geo |deadlink=yes }}</ref>.

[[Файл:Map of Chile Demis.png|thumb|left|Чилийы рельеф]]

Чилийы у цæгатæй хуссармæ тынг ивæзт (4300 км), æмæ уымæ гæсгæ ис дзы тынг алыхуызон бæстыхъæд. Бæстæйы цæгаты у дунейы сурдæр [[æдзæрæгран]] [[Атакамæ]], хуссарырдæм у фæлмæн бæстыхъæды таг, хуссары та — уазал территоритæ, [[мит]] арæх кæм фæуары.

== Истори ==
Чили йæхи хæдбар расидтис [[1810]]-æм азы, фæлæ бынтондæр ссæрибар уын йæ къухы нæ бафтыдис [[1818]] азы онг. Сабыр фурды чи уыдис, уыцы хæсты фæрцы Чили йæ нырыккон цæгаты зæххытæ йæхи бакодта (уæдмæ уыдысты Перу æмæ Боливийы территори), уыцы рæстæгæй хæст кæнæ быцæу бæстæйы никуы уыдис, уыцы регионы иннæ бæстæтæй хъауджыдæр. Æрмæст [[1973]]—[[1990]], 17 азы дæргъы, дзы æлдариуæг кодта [[инæлар]] [[Пиночет]], йæ заманы дунейы тугмондагдæр диктатортæй иу.

Чили у Хуссар Америкæйы сабыр æмæ хъæздыгдæр паддзахæдтæй иу. Йæ политикон æнæзмæстдзинад æмæ экономикон сæрибардзинад раппæлинагыл нымад уыдысты, цалынмæ 2019-мæ азы дзы милуангай адæм протестмæ нæ рацыдсты, уæдмæ. Протесттæ адаргъ сты дыууæ азмæ æмæ фесты конституцийы реформæйыл.

== Цæрджытæ ==
Чилийы цæрынц 16,3 милуан адæймаджы ([[2007]] азы аргъгонд).

== Дин ==
Чилиæгтæн сæ фылдæр сты [[католиктæ]] (70%). [[Протестантизм|Протестантон еклезиты]] чырыстон уырнджытæ ([[лютерантæ]], [[æвдæм боны адвентисттæ]], [[методисттæ]] æмæ æндæртæ) сты 15%, [[Иеговæйы æвдисæнтæ]] — 1%, [[атеизм|атеисттæ]] æмæ [[агностицизм|агностиктæ]] сты 8%.

Дины сæрибарадзинад хъахъхъæд у закъонтæй, паддзахад ницы еклезиимæ баст у.

<gallery>
Файл:Mapa administrativo de Chile.png|Чилийы административон картæ. Урс квадрат у бæлвырдгæнинаг арæн Аргентинæимæ
Файл:Pueblo de San Pedro de Atacama 2013-09-21 11-52-31.jpg|Атакамæ
Файл:Chile-tsunami-20100227-NCTR-wave-propagation-small.ogv|[[Цунами]], [[2010]]
</gallery>

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

{{Commonscat|Chile}}
{{Хуссар Америкæ}}
{{Меркосур}}

[[Категори:Чили|*]]