Фенын Картлис цховреба-ы равзæрæн текст

[[Файл:მარიამისეული ქართლის ცხოვრება.JPG|thumb|right|300px]]
'''«Картлис цховреба»''' ({{lang-ge|ქართლის ცხოვრება}} — «'''[[Картли]]йы'''/'''[[Гуырдзыстон]]ы цард'''») у æстæуккаг æнусты фыст [[Гуырдзыстон|гуырдзиаг]] [[азгайфыст]]ыты æмбырдгонд, у гуырдзиаг историйыл иууыл ахсджиагдæр ратæдзæн. Сфæлдыстæуыд [[XII æнус]]ы.<ref name="Rapp">Rapp, Stephen H. (2003), ''[https://books.google.com/books?id=nCFwaxMumWkC Studies in Medieval Georgian Historiography: Early Texts And Eurasian Contexts]'', ''passim''. Peeters Publishers, {{ISBN|90-429-1318-5}}.</ref>

Гуырдзыстоны историйæ йеддæмæ стыр ахадындзинад йын ис Ирыстоны историйы иртасæнты: кæд иу алайнаг азгайфыст дæр нæ рæстæгмæ нæ фервæзт, Картлис Цховребайы ис ссарæн аллон паддзæхты æмæ аллон паддзахады цауты кой дæр: [[Урдуре]], [[Дургулел]], [[Ос-Бæгъатыр]] æмæ æндæртыл.<ref>Гаглойти, Юрий Сергеевич. Алано-Георгика : сведения грузинских источников об Осетии и осетинах / Ю. С. Гаглойти. — Владикавказ : ИР, 2007. — 235</ref>

== Азгайфыст ==
Азгайфыст æрæмбырдæуыд бирæ æндæрхуызон фыстытæй, кæцытæ фыст æрцыдысты IX—XIV æнусты. Сæ рафысты рæстæг æмæ чи сæ ныффыста, уый зонынадон æхсæнæды у æппынæдзух быцæуты сæр. Ахсджиагдæр автортыл нымайынц [[Леонти Мровели]] æмæ [[Джуаншер Джуаншериани]]йы. Кæд бирæ ахуыргондтæ æнхъæлынц, йæ фыццаг рауагъд XI æнусы кæй æрцыд, цалдæртæ, кæй æхсæн ахсджиагдæр бынат ахсы профессор Кирилл Туманов, афтæ æнхъалынц, æмæ 800-æм азмæ ’ввахс йæ фыссын байдыдтой. Йæ æрыгондæр тексттæ фыст æрцыдысты [[XIV æнус]]ы. Каноныл кæй нымайынц, уыцы верси æрфидар кодта [[Картли (паддзахад)|Картлийы]] паддзах [[Вахтанг VI (Картлийы паддзах)|Вахтанг VI]] XVIII æнусы.<ref name="Rapp"/>

== Къухфыстытæ == 
Ныры рæстæджы кæмæй пайда кæнынц, уыцы къухфыстытæ сæхæдæг сты æрыгон: уыдонæн сæ рагондæр хуыйны ''Анасеули'' кæнæ Анна-ус-паддзахы къухфыст, æрфыстæуыд 1479-1495 азты фæлтæры. Æндæр къухфыст ис ноджы æрыгондæр, хуыйны Мариамисеули кæнæ Мариам-ус-паддзахы къухфыст, æрфыстæуыд 1633-1645/1646 азты. Фæлæ уыдонæй йеддæмæ ма ис Картлис цховребайы сомихаг тæлмæц, кæцы хуыйны Гуырдзиæгты истори (Patmut'iwn Vrats'): уый, иртæсджытæм гæсгæ, тæлмацгонд æрцыд XII æнусы, йæ рагондæр ирвæзгонд къухфыст та фыст æрцыд 1279-1311 азты.<ref name="Rapp"/>

== Сконд ==
{| class="wikitable"
|-
! Ирон ном !! Гуырдзиаг ном !! Гуырдзиаг номы транслитераци !! Рафыссæны рæстæг !! Авторы ном !! Цы рæстæгыл дзуры
|-
| [[Картли|Картлийы]] паддзæхты цард || ცხოვრება ქართუელთა მეფეთა || tskhovreba kartuelta mepeta || XI æнус || [[Леонти Мровели]] || V æнус нæ дуджы æгъоммæ — IV æнус ныры дуджы
|-
| [[Вахтанг Горгасали]]йы цард || ცხოვრება ვახტანგ გორგასლისა || tskhovreba vakhtang gorgasalisa || XI æнус || [[Джуаншер Джуаншериани]] || V-VIII æнустæ
|-
| [[Арчил Къахетаг|Арчилы]] хъизæмардзинад || წამება წმიდისა და დიდებულისა არჩილისი || tsameba tsmidisa da didebulisa archilisi || XI æнус || [[Леонти Мровели]] кæнæ [[Джуаншер Джуаншериани]] || 736–786 
|-
| [[Картли|Картлийы]] хроникæ || მატიანე ქართლისა || matiane kartlisa || XI æнус || æнæном автор || 786–1072 
|-
| [[Давид Аразæг|Паддзæхты паддзах Давиды]] цард || ცხოვრება მეფეთ მეფისა დავითისი || tskhovreba mepet mepisa davitisi || XII æнус || æнæном автор || 1072–1125 
|-
| [[Багратионтæ|Багратионты]] цард æмæ таурæгъ || ცხოვრება და უწყება ბაგრატონიანთა || tskhovreba da utsqeba bagratonianta || XI æнус || Сумбат Давитисдзе || VI æнус — 1031
|-
| [[Георги IV (Гуырдзыстоны паддзах)|Лаша Гиорги]]йы рæстæджы азгæйфыст || ლაშა-გიორგის დროინდელი მატიანე || lasha-giorgis droindeli matiane || 1223 аз || Гиорги-паддзахы историк || 1125-1223 
|-
| Паддзахиуæггæнджыты истори æмæ кадгæнæн || ისტორიანი და აზმანი შარავანდედთანი || istoriani da azmani sharavandedtani || XIII æнус || афтæ хуынд [[Тамар-паддзах]]ы фыццаг историк || 1156-1212 
|-
| [[Тамар (ус-паддзах)|Паддзæхты паддзах Тамары]] цард || ცხოვრება მეფეთ მეფისა თამარისი || tskhovreba mepet mepisa tamarisi || 1210-1213 || Басили Эзосмодзгвари (афтæ хуынд [[Тамар-паддзах]]ы дыккаг историк) || 1184–1210/1213 
|-
| Сæдæ азы хроникæ || ასწლოვანი მატიანე || astslovani matiane || XIV æнус || æнæном автор || 1212-1318 
|}

== Бæлвырдзинад ==
Бирæ нырыккон ахуыргæндтæ, се ’хсæн [[Иване Джавахишвили]], афтæ æнхъæлынц, æмæ «Картлис цховребайы» рагондæр хайттæм гæсгæйæ иртасæг хъуамæ тынг æрæхстджын уа, уымæн æмæ æцæг историон цаутæ дзы баст сты æрымысгæ хъуыдытæ æмæ мифологимæ, æмæ бирæ хатт афтæ вæййы, æмæ историон цау мифологион сфалдыстадæй нæй гæнæн ахицæн кæнын. Фæлæ уæддæр критикон анализ æвдисы, «Картлис цховребайы» фылдæр хай æууæндгæгæнæн кæй у, уый: ацы текстты цаутæн сæ хай æндæр антикон рæстæгы авторты куыстыты дæр æвдыст цæуынц, КЦ йæхæдæг та æвдисы æрмæст Гуырдзыстоны цаутæ нæ, фæлæ йæ сыхæг бæстæты дæр: [[Ирыстон]], [[Сомихыстон]], æппæт [[Кавказ]], [[Иран]], [[хазартæ]] æмæ а. д.<ref name="Rapp"/>

== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}

== Æддаг æрмæг ==
*[http://corpora.iliauni.edu.ge/qats/index.php Картлис цховребайы корпус гуырдзиаг æвзагыл] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180816130051/http://corpora.iliauni.edu.ge/qats/index.php |date=2018-08-16 }}
*[http://www.amsi.ge/istoria/qc/ Картлис цховреба гуырдзиаг æвзагыл]
*[http://rbedrosian.com/gc1.htm Картлис цховреба англисаг æвзагыл]
*[http://science.org.ge/old/books/Kartlis%20cxovreba/Kartlis%20Cxovreba%202012%20Rus.pdf Картлис цховреба уырыссаг тæлмацы]
*[http://www.attalus.org/armenian/gc1.htm Картлис цховреба англисаг æвзагыл — раздæры сайты айдæн]
*[http://titus.uni-frankfurt.de/texte/etcs/cauc/ageo/kcx1/kcx1.htm Kartlis Cxovreba / Historia Iberorum / Гуырдзыстоны цард (гуырдзиаг æвзагыл)]

[[Категори:Литературон уацмыстæ алфавитмæ гæсгæ]]
[[Категори:Гуырдзыстоны истори]]