Чингисхан: различия между версиями

Сæрибар энциклопеди Википедийы æрмæг.
Содержимое удалено Содержимое добавлено
ч →‎Æддаг æрмæг: All info is kept in Wikidata, removed: {{Link FA|bs}} (3) using AWB (10903)
Нет описания правки
Рæнхъ 1: Рæнхъ 1:
{{Паддзахадон архайæг
[[Ныв:YuanEmperorAlbumGenghisPortrait.jpg|thumb|right|200px|Чингисхан]]
| имя = Чингисхан
| должность = Стыр хан
| оригинал имени = {{MongolUnicode|ᠴᠢᠩᠭᠢᠰ ᠬᠠᠭᠠᠨ}}
| изображение = YuanEmperorAlbumGenghisPortrait.jpg
| описание изображения =
| имя при рождении = Тэмуджин (Темучжин)
| периодначало = [[1206]]
| периодконец = [[1227]]
| предшественник =
| преемник =
| дата рождения =
| место рождения =
| дата смерти =
| место смерти =
| похоронен =
| род = [[Борджигин]]
| вероисповедание =
| в браке = [[Бортэ]] <br>[[Хулан]]<br>[[Есугэн]]<br>[[Есуй]]
| отец = [[Есугей]]
| мать = [[Оэлун]]
| дети = '''сыновья''':<br>[[Джучи]]<br>[[Чагатай]]<br>[[Угэдэй]]<br>[[Толуй]]<br>[[Кюльхан]]<br>Харачар<br>Чахур<br>Хархад<br>'''дочери''': <br>[[Ходжин-бэги]]<br>[[Чечейген]]<br>[[Алагай]]<br>Тэмулэн<br>Алдуун
| сражения = -
| командовал =
| автограф =
}}
'''Чингисхан''' кæнæ '''Чынгысхан'''<ref>[[Хетæгкаты Къоста]]. [http://kosta.mkuor.ru/index.php?option=com_content&view=article&id=59&Itemid=57 Хетæг]</ref> (æцæг ном '''Темуджин''') (райгуырд [[1155]] азмæ ’ввæхс, амард [[25 августы]] [[1227]]) — мангойлаг [[хан]], егъау [[Мангол|мангойлаг паддзахады]] бындурæвæрæг.
'''Чингисхан''' кæнæ '''Чынгысхан'''<ref>[[Хетæгкаты Къоста]]. [http://kosta.mkuor.ru/index.php?option=com_content&view=article&id=59&Itemid=57 Хетæг]</ref> (æцæг ном '''Темуджин''') (райгуырд [[1155]] азмæ ’ввæхс, амард [[25 августы]] [[1227]]) — мангойлаг [[хан]], егъау [[Мангол|мангойлаг паддзахады]] бындурæвæрæг.


Рæнхъ 7: Рæнхъ 32:


[[Хорезм]] монголæгты дæлбар куы сси, Чингисхан рарвыста йæ хуыздæр [[барæг|барджыты]] къорд Джебе æмæ Субедейы разамындæй ныгуылæны зæххытæ басгарынмæ. Мангойлаг барджытæ [[Къаспы денджыз]]ы хуссар былыл æрбацыдысты [[Фæскавказ|Фæскавказмæ]] æмæ уым ныддарæн кодтой [[Гуырдзыстон|гуырдзиаг]] æфсад (1222). Уый фæстæ æрцыдысты цæгатмæ æмæ уым схæцыдысты иугонд кавказаг æфсадимæ (уыдысты дзы алайнаг, половецаг, лекъаг æмæ черкесаг хæстонтæ). Уыцы тох ницæмæй ахицæн, уæд монгол бацархайдтой хинæй: фæиппард кодтой кавказаг адæмтты æмæ иу иннæйы фæстæ уыдоныл фæуæлахиз. Алайнаг адæмæн уыцы хæст сæ сæфты райдиан баци.
[[Хорезм]] монголæгты дæлбар куы сси, Чингисхан рарвыста йæ хуыздæр [[барæг|барджыты]] къорд Джебе æмæ Субедейы разамындæй ныгуылæны зæххытæ басгарынмæ. Мангойлаг барджытæ [[Къаспы денджыз]]ы хуссар былыл æрбацыдысты [[Фæскавказ|Фæскавказмæ]] æмæ уым ныддарæн кодтой [[Гуырдзыстон|гуырдзиаг]] æфсад (1222). Уый фæстæ æрцыдысты цæгатмæ æмæ уым схæцыдысты иугонд кавказаг æфсадимæ (уыдысты дзы алайнаг, половецаг, лекъаг æмæ черкесаг хæстонтæ). Уыцы тох ницæмæй ахицæн, уæд монгол бацархайдтой хинæй: фæиппард кодтой кавказаг адæмтты æмæ иу иннæйы фæстæ уыдоныл фæуæлахиз. Алайнаг адæмæн уыцы хæст сæ сæфты райдиан баци.

{{къæртт-истори}}


== Фиппаинæгтæ ==
== Фиппаинæгтæ ==
{{фиппаинæгтæ}}
{{фиппаинæгтæ}}


{{къæртт-истори}}
== Æддаг æрмæг ==
* [http://rulers.narod.ru/genghis/genghis.htm Чингисханы тыххæй уырыссагау]
* [http://www.2day.ru/12001-show.asp Чингисханы биографи]


[[Категори:Азийы истори]]
[[Категори:Азийы истори]]

Фæлтæр 17:10, 28 майы 2022

Чингисхан
ᠴᠢᠩᠭᠢᠰ ᠬᠠᠭᠠᠨ
Стыр хан
1206 — 1227

Райгуырдис 1162-æм азы 31 майы
Амардис 1227-æм азы 18 августы[1] (65 азы) кæнæ 1227-æм азы 25 августы[2] (65 азы)
Ныгæныны бынат
  • бæрæг нæу
Мыггаг Борджигин
Гуырæн ном Тэмуджин (Темучжин)
Фыд Есугей
Мад Оэлун
Æмкъай Бортэ
Хулан
Есугэн
Есуй
Сывæллæттæ сыновья:
Джучи
Чагатай
Угэдэй
Толуй
Кюльхан
Харачар
Чахур
Хархад
дочери:
Ходжин-бэги
Чечейген
Алагай
Тэмулэн
Алдуун
Дин тенгрианство[d]
Къухæрфыст Изображение автографа
ВикиКъæбицы логотип Викикъæбицы медиа

Чингисхан кæнæ Чынгысхан[3] (æцæг ном Темуджин) (райгуырд 1155 азмæ ’ввæхс, амард 25 августы 1227) — мангойлаг хан, егъау мангойлаг паддзахады бындурæвæрæг.

1206-æм азы Темуджин сси æппæт монгойлаг знæмты хан, æмæ йын радтой титул Чингисхан. Уыцы аз кæрæдзийы ныхмæ хæцæг мангойлаг адæмы къабазтæ баиу сты æмæ сысты егъау хæстон тых. Чингисхан цы ног закъæттæ сфидар кодта, уыдон хордзинадыл нымадтой иузæрдыгдзинад æмæ хъæбатырдзинад, æвзæрдзинадыл та — тæппуддзинад æмæ гадзрахатдзинад. Уыцы ногконд мораль сси монголаг æнтыстыты бындур.

Чингисхан æмæ Кавказ

Хорезм монголæгты дæлбар куы сси, Чингисхан рарвыста йæ хуыздæр барджыты къорд Джебе æмæ Субедейы разамындæй ныгуылæны зæххытæ басгарынмæ. Мангойлаг барджытæ Къаспы денджызы хуссар былыл æрбацыдысты Фæскавказмæ æмæ уым ныддарæн кодтой гуырдзиаг æфсад (1222). Уый фæстæ æрцыдысты цæгатмæ æмæ уым схæцыдысты иугонд кавказаг æфсадимæ (уыдысты дзы алайнаг, половецаг, лекъаг æмæ черкесаг хæстонтæ). Уыцы тох ницæмæй ахицæн, уæд монгол бацархайдтой хинæй: фæиппард кодтой кавказаг адæмтты æмæ иу иннæйы фæстæ уыдоныл фæуæлахиз. Алайнаг адæмæн уыцы хæст сæ сæфты райдиан баци.

Фиппаинæгтæ

  1. Bawden C. R. Genghis Khan // Encyclopædia Britannica (англ.)
  2. Кораев Т. К. Чингисхан // Большая российская энциклопедия (уырыс.)Москва: Большая российская энциклопедия, 2004. — Т. 34. — С. 592.
  3. Хетæгкаты Къоста. Хетæг