Алантæ: различия между версиями
Нет описания правки |
|||
| Рæнхъ 9: | Рæнхъ 9: | ||
Аланты байзæддæгтыл нымад сты [[Ирон адæм|ирæттæ]]<ref>[http://slovari.yandex.ru/~%D0%BA%D0%BD%D0%B8%D0%B3%D0%B8/%D0%91%D0%A1%D0%AD/%D0%90%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D1%8B/ БСЭ: Аланы]</ref> æмæ [[ястæ]]. |
Аланты байзæддæгтыл нымад сты [[Ирон адæм|ирæттæ]]<ref>[http://slovari.yandex.ru/~%D0%BA%D0%BD%D0%B8%D0%B3%D0%B8/%D0%91%D0%A1%D0%AD/%D0%90%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D1%8B/ БСЭ: Аланы]</ref> æмæ [[ястæ]]. |
||
== Генетикæ == |
|||
2014-æм азы Доны цур цы алайнæгтæ ныгæд уыдысты, уыдоны стæджытæй райстой ДНТ-анализтæ. Ингæны мидæг уыдысты 10 алайнæджы, уыдонæй 4-æн уыдис yDNA гаплогруппæ G2 æмæ 6-æн mtDNA гаплогруппæ I. Ахæм æмхуызæн генетикæ сæм уый тыххæй уыди, æмæ, æвæццæгæн, иууылдæр иу знæмæй кæнæ бинонтæй рацæугæ уыдысты.<ref>https://www.academia.edu/7061155/%D0%90%D1%84%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%8C%D0%B5%D0%B2_%D0%93.%D0%95._%D0%94%D0%BE%D0%B1%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%9C.%D0%92._%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B1%D0%BE%D0%B2_%D0%94.%D0%A1._%D0%A0%D0%B5%D1%88%D0%B5%D1%82%D0%BE%D0%B2%D0%B0_%D0%98.%D0%9A._%D0%9E_%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D0%BD%D0%BE%D0%B9_%D0%B0%D0%BD%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%B8_%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D1%81%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B5_%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D1%85_%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BD_%D0%95.%D0%98._%D0%9A%D1%80%D1%83%D0%BF%D0%BD%D0%BE%D0%B2_%D0%B8_%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%B2%D0%B8%D1%82%D0%B8%D0%B5_%D0%B0%D1%80%D1%85%D0%B5%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D0%B8_%D0%A1%D0%B5%D0%B2%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D0%B0._%D0%9C._2014._%D0%A1._312-315,</ref> |
|||
== Кæс ноджы == |
== Кæс ноджы == |
||
Фæлтæр 15:15, 10 октябры 2017
Алантæ, алайнæгтæ кæнæ аллæттæ[1] уыдысты сæрмæттаг равзæрды цæугæцардгæнджыты знæмты цæдис, дзырдтой цæгат-скæсæн ирайнаг къорды алайнаг æвзагыл.
1-æм æнусы алайнагтæ ныгуылæнмæ æрбабырстой Централон Азийæ æмæ дзы хицауиуæг бынат райстой æндæр сæрмæтты æхсæн. Аммиан Марцеллин куыд фыста, афтæмæй уыцы рæстæджы æндæр сæрмæттæг знæмтæ сæ хицæн нæмттæ ныууыагътой æмæ иууылдæр райдыдтой сæхи алайнæгтæй хонын.
Адæмты Стыр гоцы рæстæджы гуннтæ сæ ныппырх кодтой æмæ асырдтой Скæсæн Европæйаг быдыртæй. Уыцы рæстæджы алайнæгтæ сæхи адих кодтой дыууæ къордыл. Иу къорд ацыдис дарддæр Ныгуылæн Европæмæ æмæ дзы бирæ хæстыты фæстæ цалдæр рæтты æрцæрын кодта. Уыцы алайнæгтæ бындур сæвæрдтой цалдæр къаролад æмæ паддзахадтæн, се 'хсæн уыдысты Алæйнагты æмæ вандалты къаролад Цæгат Африкæйы æмæ Алайнаг паддзахад Испанийы (409-426).
Алайнæгты æндæр къорд алыгъдис Цæгат Кавказмæ. Цæгат Кавказы зæххытыл алантæ сарæзтой рагфеодалон паддзахад — Алани (Аланыстон). Уыцы паддзахад хæлд æрцыдис XIII æнусы монгол-тæтæйрæгты бырсты аххосæй. Ацы бырсты фæстæ алæйнагты иу хай ацыдис Венгримæ æмæ сын венгриаг паддзах Бела IV-æм æрцæрыны бар радта, афтæмæй уыдон райдийæн радтой ястæн. XIV æнусы Тамерланы ныббырсты аххосæй алайнæгтæ фесæфтысты се 'ппæт быдыраг зæххытæ æмæ сæ цæрджыты фылдæр хай. Ацы ныббырстæй сæхи чи фервæзтой, уыдон Кавказы хæххты баззадысты æмæ радтой райдийæн нырыккон ирæттæн.
Аланты байзæддæгтыл нымад сты ирæттæ[2] æмæ ястæ.
Генетикæ
2014-æм азы Доны цур цы алайнæгтæ ныгæд уыдысты, уыдоны стæджытæй райстой ДНТ-анализтæ. Ингæны мидæг уыдысты 10 алайнæджы, уыдонæй 4-æн уыдис yDNA гаплогруппæ G2 æмæ 6-æн mtDNA гаплогруппæ I. Ахæм æмхуызæн генетикæ сæм уый тыххæй уыди, æмæ, æвæццæгæн, иууылдæр иу знæмæй кæнæ бинонтæй рацæугæ уыдысты.[3]
Кæс ноджы
- Венгрийы цæрæг ястæ — ирæттæн сты сæ хæстæгдæр адæмыхатт. Фæлæ се ’взаг ферох кодтой.
- Буртастæ
- Роксалантæ
- Дæллаг Архызы сахар
Фиппаинæгтæ
- ↑ Нырыккон ирон æвзаджы сæмбæлæн ис уыцы адæмы номы æртæ формæйыл: алан, алайнаг, аллон.
- ↑ БСЭ: Аланы
- ↑ https://www.academia.edu/7061155/%D0%90%D1%84%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%8C%D0%B5%D0%B2_%D0%93.%D0%95._%D0%94%D0%BE%D0%B1%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%9C.%D0%92._%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B1%D0%BE%D0%B2_%D0%94.%D0%A1._%D0%A0%D0%B5%D1%88%D0%B5%D1%82%D0%BE%D0%B2%D0%B0_%D0%98.%D0%9A._%D0%9E_%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D0%BD%D0%BE%D0%B9_%D0%B0%D0%BD%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%B8_%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D1%81%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BA%D0%B5_%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D1%85_%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BD_%D0%95.%D0%98._%D0%9A%D1%80%D1%83%D0%BF%D0%BD%D0%BE%D0%B2_%D0%B8_%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%B2%D0%B8%D1%82%D0%B8%D0%B5_%D0%B0%D1%80%D1%85%D0%B5%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D0%B8_%D0%A1%D0%B5%D0%B2%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D0%B0._%D0%9C._2014._%D0%A1._312-315,
|
Ацы уац ирон темæйыл къæртт у, ома æрдæгцæттæ. Википедийæн баххуыс кæн æмæ ацы уац раст æмæ стырдæр скæн. |
