Къутугæнæн: различия между версиями

Сæрибар энциклопеди Википедийы æрмæг.
Содержимое удалено Содержимое добавлено
ч Къутугӕнæн хаст æрцыд Къутугæнæн, зæгъгæ, ахæм фарсмæ
Нет описания правки
Рæнхъ 1: Рæнхъ 1:
Ирон адӕмы уалдзыгон бӕрӕгбонтӕм хауы Къутугӕнӕн дӕр. Уыцы бон-иу сцӕттӕ кодтой хӕрд-нозт, скодтой-иу ритуалон гуылтӕ, сӕ формӕ [[къуту|къутуйы]] хуызӕн.
Ирон адæмы уалдзыгон бæрæгбонтæм хауы Къутугæнæн дæр. Уыцы бон-иу сцæттæ кодтой хæрд-нозт, скодтой-иу ритуалон гуылтæ, сæ формæ [[къуту|къутуйы]] хуызæн.
==Къутутæ-иу куыд скодтой==
==Къутутæ-иу куыд скодтой==
Кӕрдзыны къутутӕ ([[хордон]]) дӕр уымӕн кодтой. Къутутӕ кодтой [[хъӕбӕрхор|хъӕбӕрхоры]] кӕнӕ мӕнӕуы ссадӕй. Къутуты-иу куы сфыхтой, уӕд-иу сӕ хорӕй (мӕнӕуӕй, хъӕбӕрхорӕй кӕнӕ [[сысджы|сысджыйӕ]]) байдзаг кодтой, афтӕ йедзаг, зӕгъгӕ, кӕнӕнт ацы аз нӕ хордонтӕ хорӕй. Къутутӕ-иу цас фылдӕр скодтой, уыйас-иу хуыздӕр уыд, уӕд, дам, хъӕздыг тыллӕг ӕрзайдзӕн.
Кæрдзыны къутутæ ([[хордон]]) дæр уымæн кодтой. Къутутæ кодтой [[хъæбæрхор|хъæбæрхоры]] кæнæ мæнæуы ссадæй. Къутуты-иу куы сфыхтой, уæд-иу сæ хорæй (мæнæуæй, хъæбæрхорæй кæнæ [[сысджы|сысджыйæ]]) байдзаг кодтой, афтæ йедзаг, зæгъгæ, кæнæнт ацы аз нæ хордонтæ хорæй. Къутутæ-иу цас фылдæр скодтой, уыйас-иу хуыздæр уыд, уæд, дам, хъæздыг тыллæг æрзайдзæн.
==Ритуалон хай==
==Ритуалон хай==
Хӕдзары хистӕр-иу бацыдис къӕбицмӕ, ӕмӕ-иу хордоны — къутуйы фарс бакъуырц-къуырц кодта кувгӕ-кувын ӕмӕ-иу загъта: нӕ хордон дзаг уӕд хорӕй. Уыйфӕстӕ ӕвзонг фӕсивӕд ерыс кодтой милмӕ ӕхсынӕй. Къутуты ӕрӕвӕрдтой бӕрӕг ран ӕмӕ сӕ ӕхстой мысанмӕ. Къутуйы фыццаг чи фӕцӕф кодтаид, уый дзы хъуамӕ акомдзаг кодтаид йӕ фесгуыхты нысанӕн. Къутутӕй-иу фылдӕр чи рамбылдта, уымӕн, дам, [[Уацилла]] йӕ хортӕ хорз ӕрзайын кӕндзӕн уыцы аз. Ахӕм хъӕлдзӕг хъӕзтытӕ арӕхдӕр арӕзтой, хъӕуӕй уыцы ӕввахс бонты чындзӕхсӕв чи скодта кӕнӕ-иу лӕппу кӕмӕн райгуырд, уыдон хӕдзары.
Хæдзары хистæр-иу бацыдис къæбицмæ, æмæ-иу хордоны — къутуйы фарс бакъуырц-къуырц кодта кувгæ-кувын æмæ-иу загъта: нæ хордон дзаг уæд хорæй. Уыйфæстæ æвзонг фæсивæд ерыс кодтой милмæ æхсынæй. Къутуты æрæвæрдтой бæрæг ран æмæ сæ æхстой мысанмæ. Къутуйы фыццаг чи фæцæф кодтаид, уый дзы хъуамæ акомдзаг кодтаид йæ фесгуыхты нысанæн. Къутутæй-иу фылдæр чи рамбылдта, уымæн, дам, [[Уацилла]] йæ хортæ хорз æрзайын кæндзæн уыцы аз. Ахæм хъæлдзæг хъæзтытæ арæхдæр арæзтой, хъæуæй уыцы æввахс бонты чындзæхсæв чи скодта кæнæ-иу лæппу кæмæн райгуырд, уыдон хæдзары.


Куыд кæсæм, афтæмæй Къутугæнæны [[стырбон]] хауы аграрон культы бæрæгбонты къордмæ. Йæ динон нысан уыдис: хъæздыг тыллæг æрзайын кæнын, къутутæ-хордонтæ хорæй йедзаг кæнынмæ тырнындзинад. Ацы хабар афтæ кæй уыд, ууыл ма дзуры, Ирыстоны бирæ рæтты ацы стырбоны къутутæй уæлдай хыссæйæ [[дзывыр|дзывыры]] хæйтты фигурæтæ дæр кæй кодтой, уыцы фæтк. Сывæллæттæй-иу ацы нывгонд гуылтæй кæй фæци, уый-иу йæхи нымадта амондджыныл.

Куыд кӕсӕм, афтӕмӕй Къутугӕнӕны [[стырбон]] хауы аграрон культы бӕрӕгбонты къордмӕ. Йӕ динон нысан уыдис: хъӕздыг тыллӕг ӕрзайын кӕнын, къутутӕ-хордонтӕ хорӕй йедзаг кӕнынмӕ тырнындзинад. Ацы хабар афтӕ кӕй уыд, ууыл ма дзуры, Ирыстоны бирӕ рӕтты ацы стырбоны къутутӕй уӕлдай хыссӕйӕ [[дзывыр|дзывыры]] хӕйтты фигурӕтӕ дӕр кӕй кодтой, уыцы фӕтк. Сывӕллӕттӕй-иу ацы нывгонд гуылтӕй кӕй фӕци, уый-иу йӕхи нымадта амондджыныл.
==Литературæ==
==Литературæ==
* [[Цыбырты Людвиг]]. Ирон адæмон бæрæгбонтæ<ref>[http://www.baragbonta.ru/?p=172 Ирон адæмон бæрæгбонтæ]</ref>. Дзæуджыхъæу, «Аланыстон». 1999.
* [[Цыбырты Людвиг]]. Ирон адæмон бæрæгбонтæ<ref>[http://www.baragbonta.ru/?p=172 Ирон адæмон бæрæгбонтæ]</ref>. Дзæуджыхъæу, «Аланыстон». 1999.

Фæлтæр 05:32, 22 сентябры 2010

Ирон адæмы уалдзыгон бæрæгбонтæм хауы Къутугæнæн дæр. Уыцы бон-иу сцæттæ кодтой хæрд-нозт, скодтой-иу ритуалон гуылтæ, сæ формæ къутуйы хуызæн.

Къутутæ-иу куыд скодтой

Кæрдзыны къутутæ (хордон) дæр уымæн кодтой. Къутутæ кодтой хъæбæрхоры кæнæ мæнæуы ссадæй. Къутуты-иу куы сфыхтой, уæд-иу сæ хорæй (мæнæуæй, хъæбæрхорæй кæнæ сысджыйæ) байдзаг кодтой, афтæ йедзаг, зæгъгæ, кæнæнт ацы аз нæ хордонтæ хорæй. Къутутæ-иу цас фылдæр скодтой, уыйас-иу хуыздæр уыд, уæд, дам, хъæздыг тыллæг æрзайдзæн.

Ритуалон хай

Хæдзары хистæр-иу бацыдис къæбицмæ, æмæ-иу хордоны — къутуйы фарс бакъуырц-къуырц кодта кувгæ-кувын æмæ-иу загъта: нæ хордон дзаг уæд хорæй. Уыйфæстæ æвзонг фæсивæд ерыс кодтой милмæ æхсынæй. Къутуты æрæвæрдтой бæрæг ран æмæ сæ æхстой мысанмæ. Къутуйы фыццаг чи фæцæф кодтаид, уый дзы хъуамæ акомдзаг кодтаид йæ фесгуыхты нысанæн. Къутутæй-иу фылдæр чи рамбылдта, уымæн, дам, Уацилла йæ хортæ хорз æрзайын кæндзæн уыцы аз. Ахæм хъæлдзæг хъæзтытæ арæхдæр арæзтой, хъæуæй уыцы æввахс бонты чындзæхсæв чи скодта кæнæ-иу лæппу кæмæн райгуырд, уыдон хæдзары.

Куыд кæсæм, афтæмæй Къутугæнæны стырбон хауы аграрон культы бæрæгбонты къордмæ. Йæ динон нысан уыдис: хъæздыг тыллæг æрзайын кæнын, къутутæ-хордонтæ хорæй йедзаг кæнынмæ тырнындзинад. Ацы хабар афтæ кæй уыд, ууыл ма дзуры, Ирыстоны бирæ рæтты ацы стырбоны къутутæй уæлдай хыссæйæ дзывыры хæйтты фигурæтæ дæр кæй кодтой, уыцы фæтк. Сывæллæттæй-иу ацы нывгонд гуылтæй кæй фæци, уый-иу йæхи нымадта амондджыныл.

Литературæ

Æрвитæнтæ