Новруз: различия между версиями
Нет описания правки |
Нет описания правки |
||
Рæнхъ 2: | Рæнхъ 2: | ||
[[Ныв:Kazakh boy with a small camel. Baikonur-city, march 2007.JPG|thumb|right500px|Казах-лæппу теуайы лæппынимæ. [[Новруз]]ы бæрæгбон.]] |
[[Ныв:Kazakh boy with a small camel. Baikonur-city, march 2007.JPG|thumb|right500px|Казах-лæппу теуайы лæппынимæ. [[Новруз]]ы бæрæгбон.]] |
||
'''Новруз''' (''Навруз'', ''Нооруз'', ''Наурыз'', ''Наврез'') {{lang-fa|نو روز}} — ''Now ruz'', {{lang-tg|Наврӯз}}, {{lang-ku|Newroz}}, {{lang-uz|Navroʻz}}, {{lang-az|Novruz}}, {{lang-tk|Nowruz}}, {{lang-kk|Наурыз}}, {{lang-ky|Нооруз}}, {{lang-tr|Nevruz}}, {{lang-crh|Navrez}}) — уалдзæджы æмæ [[Ног аз]]ы бæрæгбон, ирайнаг кавказаг æмæ тюркаг |
'''Новруз''' (''Навруз'', ''Нооруз'', ''Наурыз'', ''Наврез'') {{lang-fa|نو روز}} — ''Now ruz'', {{lang-tg|Наврӯз}}, {{lang-ku|Newroz}}, {{lang-uz|Navroʻz}}, {{lang-az|Novruz}}, {{lang-tk|Nowruz}}, {{lang-kk|Наурыз}}, {{lang-ky|Нооруз}}, {{lang-tr|Nevruz}}, {{lang-crh|Navrez}}) — уалдзæджы æмæ [[Ног аз]]ы бæрæгбон, ирайнаг, кавказаг æмæ тюркаг адæмыхæттытæм. Ном Навруз цæуы ({{lang-fa|نو روز}} — ''Now ruz'') ирайнаг æвзæгтæй æмæ телмацы дæтты «ног бон». |
||
Бæрæг æй фæкæнынц уалдзыгон [[бонæмиасад]]ы рæстæг: [[21-æм марты]] [[Иран]]ы, [[Астæуккаг Ази]]йы республикæты æмæ [[Азербайджан]]ы, паддзахадон бæрæгбоны хуызæн [[Таджикистан]]ы (4 боны) æмæ [[Хъазахъстаны]] [[22-æм марты]], [[Узбæкистан]]ы æмæ [[Турк|Турчы]] — 21 марты. Навруз ма уы ног азы райдайæн [[бахаи къæлиндар]]мæ гæсгæ. |
Бæрæг æй фæкæнынц уалдзыгон [[бонæмиасад]]ы рæстæг: [[21-æм марты]] [[Иран]]ы, [[Астæуккаг Ази]]йы республикæты æмæ [[Азербайджан]]ы, паддзахадон бæрæгбоны хуызæн [[Таджикистан]]ы (4 боны) æмæ [[Хъазахъстаны]] [[22-æм марты]], [[Узбæкистан]]ы æмæ [[Турк|Турчы]] — 21 марты. Навруз ма уы ног азы райдайæн [[бахаи къæлиндар]]мæ гæсгæ. |
||
Рæнхъ 10: | Рæнхъ 10: | ||
Ираны ацы бæрæгбоны дæргъ вæййы 13 боны, фыццаг фондз боны фæбæрæг кæнынц Новрузы æрцыд æмæ хæстæджытыл æмæ æмбæлдтыл фæзилынц. Дæсæм бон хуыйны Шахрйаран Ноуруз (Сахты Ноуруз), æртындæсæм бон та Сизда-бедар (سیزده به در) («Æртындæсæм хæдзары 'ттæ»). |
Ираны ацы бæрæгбоны дæргъ вæййы 13 боны, фыццаг фондз боны фæбæрæг кæнынц Новрузы æрцыд æмæ хæстæджытыл æмæ æмбæлдтыл фæзилынц. Дæсæм бон хуыйны Шахрйаран Ноуруз (Сахты Ноуруз), æртындæсæм бон та Сизда-бедар (سیزده به در) («Æртындæсæм хæдзары 'ттæ»). |
||
Ноурузæн ис незамантæй истори. Поэмæ «ШахНамэ»йы (شاهنامه) йæ бæрæгкæныны райдиан баст цæуы Шах Джамшиды (جمشید) паддзахиуæджы райдайæнимæ (ардыгæй арæх |
Ноурузæн ис незамантæй истори. Поэмæ «ШахНамэ»йы (شاهنامه) йæ бæрæгкæныны райдиан баст цæуы Шах Джамшиды (جمشید) паддзахиуæджы райдайæнимæ (ардыгæй арæх пайдагонд цы номæй вæййы заратуштриæгты æхсæн — «Джамшиди Ноуруз», æмæ Сахты коронацийы традици). |
||
Ныхас ''ноуруз'' фыццаг рабæрæг ис [[Перс|персайнаг]] равзæрæнты дыккæгæм æнусы фæлæ хъуыдтаг йæхæдæг бæрæггонд цыдис [[Ахеменидтæ|Ахаменидты династийы]] рæстæджы 648—330 æзты мах эрæйы агоммæ. Уыцы бæтты [[ |
Ныхас ''ноуруз'' фыццаг рабæрæг ис [[Перс|персайнаг]] равзæрæнты дыккæгæм æнусы фæлæ хъуыдтаг йæхæдæг бæрæггонд цыдис [[Ахеменидтæ|Ахаменидты династийы]] рæстæджы 648—330 æзты мах эрæйы агоммæ. Уыцы бæтты [[Персы импери]]йы провинциты хицæуттæ хастой лæвæрттæ [[шахиншах]]æн<ref>[http://www.irna.com/occasion/norouz/eng/hist.htm Norouz in the Course of History]</ref>. |
||
{{Цитатæ| |
{{Цитатæ| |
||
…словно Солнце небесных высот, <br /> |
…словно Солнце небесных высот, <br /> |
||
Рæнхъ 31: | Рæнхъ 31: | ||
[[Ныв:1996 Novruz bayram.jpg|thumb|200px|[[Посты маркæ]] [[Азербайджан]]ы азербайджайнаг сылгоймагы нывимæ бæрæгбоны фынджы уæлхъус]] |
[[Ныв:1996 Novruz bayram.jpg|thumb|200px|[[Посты маркæ]] [[Азербайджан]]ы азербайджайнаг сылгоймагы нывимæ бæрæгбоны фынджы уæлхъус]] |
||
Рагон æгъдаумæ гæсгæ Новрузы æрбацыдмæ адæм хъуамæ бафснайой сæ хæдзæртты мидæг æмæ алыварс, хæстæ |
Рагон æгъдаумæ гæсгæ Новрузы æрбацыдмæ адæм хъуамæ бафснайой сæ хæдзæртты мидæг æмæ алыварс, хæстæ иууылдæр бафидой. |
||
Фæткон ритуал Новрузы у [[хафт син]]ы (هفت سین) сарæзтад. Хафт син арæзт у авд хайæ, сæ нæмттæ та райдайынц дамгъæ Ц-йæ (S кæнæ Sîn (س) персайнаг алфавиты). |
Фæткон ритуал Новрузы у [[хафт син]]ы (هفت سین) сарæзтад. Хафт син арæзт у авд хайæ, сæ нæмттæ та райдайынц дамгъæ Ц-йæ (S кæнæ Sîn (س) персайнаг алфавиты). |
||
Бæрæгбоны фынгыл æвæрд æрцæуынц тымбыл |
Бæрæгбоны фынгыл æвæрд æрцæуынц тымбыл лауызгæндтæ мæнæуæй, хъæбæрхорæй, еууæй, нартхорæй, хъæдурæй, тымбылхъæдурæй, пырындзæй, кунжутæй. Новрудзы саразынц хæринæгтæ авд алыхуызон хæринаджы фылдæр зайæг продукттæй, тæккæ хъуыстгонддæр бæрæгбоны хæринаг уы [[сумаляк]] — мæнæуы задæй арæзт хæринаг. |
||
== Фиппаинæгтæ == |
== Фиппаинæгтæ == |
Фæлтæр 06:52, 18 февралы 2010
Новруз (Навруз, Нооруз, Наурыз, Наврез) перс. نو روز — Now ruz, тадж. Наврӯз, курд. Newroz, узб. Navroʻz, азерб. Novruz, туркм. Nowruz, хъазах. Наурыз, хъыргъ. Нооруз, тур. Nevruz, хъырым. Navrez) — уалдзæджы æмæ Ног азы бæрæгбон, ирайнаг, кавказаг æмæ тюркаг адæмыхæттытæм. Ном Навруз цæуы (перс. نو روز — Now ruz) ирайнаг æвзæгтæй æмæ телмацы дæтты «ног бон».
Бæрæг æй фæкæнынц уалдзыгон бонæмиасады рæстæг: 21-æм марты Ираны, Астæуккаг Азийы республикæты æмæ Азербайджаны, паддзахадон бæрæгбоны хуызæн Таджикистаны (4 боны) æмæ Хъазахъстаны 22-æм марты, Узбæкистаны æмæ Турчы — 21 марты. Навруз ма уы ног азы райдайæн бахаи къæлиндармæ гæсгæ.
Ноуруз (نوروز) — ирайнаг къæлиндары фыццаг бон, уалдзæджы райдайæн, аккаг уы мæй Фарвардины (فروردین) Ормазд бонæн (21 мартмæ æввахс); бонæмиасад — бон æмæ æхсæвы æмхуызонад; рæзт æмæ дидинæфтыды сезоны райдиан.
Ираны ацы бæрæгбоны дæргъ вæййы 13 боны, фыццаг фондз боны фæбæрæг кæнынц Новрузы æрцыд æмæ хæстæджытыл æмæ æмбæлдтыл фæзилынц. Дæсæм бон хуыйны Шахрйаран Ноуруз (Сахты Ноуруз), æртындæсæм бон та Сизда-бедар (سیزده به در) («Æртындæсæм хæдзары 'ттæ»).
Ноурузæн ис незамантæй истори. Поэмæ «ШахНамэ»йы (شاهنامه) йæ бæрæгкæныны райдиан баст цæуы Шах Джамшиды (جمشید) паддзахиуæджы райдайæнимæ (ардыгæй арæх пайдагонд цы номæй вæййы заратуштриæгты æхсæн — «Джамшиди Ноуруз», æмæ Сахты коронацийы традици).
Ныхас ноуруз фыццаг рабæрæг ис персайнаг равзæрæнты дыккæгæм æнусы фæлæ хъуыдтаг йæхæдæг бæрæггонд цыдис Ахаменидты династийы рæстæджы 648—330 æзты мах эрæйы агоммæ. Уыцы бæтты Персы империйы провинциты хицæуттæ хастой лæвæрттæ шахиншахæн[1].
…словно Солнце небесных высот, |
Новрузмæ цæттæгæнæн
Рагон æгъдаумæ гæсгæ Новрузы æрбацыдмæ адæм хъуамæ бафснайой сæ хæдзæртты мидæг æмæ алыварс, хæстæ иууылдæр бафидой.
Фæткон ритуал Новрузы у хафт сины (هفت سین) сарæзтад. Хафт син арæзт у авд хайæ, сæ нæмттæ та райдайынц дамгъæ Ц-йæ (S кæнæ Sîn (س) персайнаг алфавиты).
Бæрæгбоны фынгыл æвæрд æрцæуынц тымбыл лауызгæндтæ мæнæуæй, хъæбæрхорæй, еууæй, нартхорæй, хъæдурæй, тымбылхъæдурæй, пырындзæй, кунжутæй. Новрудзы саразынц хæринæгтæ авд алыхуызон хæринаджы фылдæр зайæг продукттæй, тæккæ хъуыстгонддæр бæрæгбоны хæринаг уы сумаляк — мæнæуы задæй арæзт хæринаг.