Новруз: различия между версиями
ч Робот баххæст кодта: ru:Новруз |
Нет описания правки |
||
Рæнхъ 41: | Рæнхъ 41: | ||
[[Категори:Бæрæгбæттæ]] |
[[Категори:Бæрæгбæттæ]] |
||
[[Категори:Ног аз]] |
|||
[[ar:نوروز]] |
[[ar:نوروز]] |
||
[[az:Novruz]] |
[[az:Novruz]] |
Фæлтæр 09:18, 1 февралы 2010
Новруз (Навруз, Нооруз, Наурыз, Наврез) перс. نو روز — Now ruz, тадж. Наврӯз, курд. Newroz, узб. Navroʻz, азерб. Novruz, туркм. Nowruz, хъазах. Наурыз, хъыргъ. Нооруз, тур. Nevruz, хъырым. Navrez) — уалдзæджы æмæ Ног азы бæрæгбон, ирайнаг кавказаг æмæ тюркаг адæмыхаттытæм. Ном Навруз цæуы (перс. نو روز — Now ruz) ирайнаг æвзæгтæй æмæ телмацы дæтты «ног бон».
Бæрæг æй фæкæнынц уалдзыгон бонæмиасады рæстæг: 21-æм марты Ираны, Астæуккаг Азийы республикæты æмæ Азербайджаны, паддзахадон бæрæгбоны хуызæн Таджикистаны (4 боны) æмæ Хъазахъстаны 22-æм марты, Узбæкистаны æмæ Турчы — 21 марты. Навруз ма уы ног азы райдайæн бахаи къæлиндармæ гæсгæ.
Ноуруз (نوروز) — ирайнаг къæлиндары фыццаг бон, уалдзæджы райдайæн, аккаг уы мæй Фарвардины (فروردین) Ормазд бонæн (21 мартмæ æввахс); бонæмиасад — бон æмæ æхсæвы æмхуызонад; рæзт æмæ дидинæфтыды сезоны райдиан.
Ираны ацы бæрæгбоны дæргъ вæййы 13 боны, фыццаг фондз боны фæбæрæг кæнынц Новрузы æрцыд æмæ хæстæджытыл æмæ æмбæлдтыл фæзилынц. Дæсæм бон хуыйны Шахрйаран Ноуруз (Сахты Ноуруз), æртындæсæм бон та Сизда-бедар (سیزده به در) («Æртындæсæм хæдзары 'ттæ»).
Ноурузæн ис незамантæй истори. Поэмæ «ШахНамэ»йы (شاهنامه) йæ бæрæгкæныны райдиан баст цæуы Шах Джамшиды (جمشید) паддзахиуæджы райдайæнимæ (ардыгæй арæх пайдагон цы ном вæййы заратуштриæгты æхсæн — «Джамшиди Ноуруз», æмæ Сахты коронацийы традици).
Ныхас ноуруз фыццаг рабæрæг ис персайнаг равзæрæнты дыккæгæм æнусы фæлæ хъуыдтаг йæхæдæг бæрæггонд цыдис Ахаменидты династийы рæстæджы 648—330 æзты мах эрæйы агоммæ. Уыцы бæтты Персайнаг империйы провинциты хицæуттæ хастой лæвæрттæ шахиншахæн[1].
…словно Солнце небесных высот, |
Новрузмæ цæттæгæнæн
Рагон æгъдаумæ гæсгæ Новрузы æрбацыдмæ адæм хъуамæ бафснайой сæ хæдзæртты мидæг æмæ алыварс, хæстæ иууыл бафидой.
Фæткон ритуал Новрузы у хафт сины (هفت سین) сарæзтад. Хафт син арæзт у авд хайæ, сæ нæмттæ та райдайынц дамгъæ Ц-йæ (S кæнæ Sîn (س) персайнаг алфавиты).
Бæрæгбоны фынгыл æвæрд æрцæуынц тымбыл лауызгондтæ мæнæуæй, хъæбæохорæй, еууæй, нартхорæй, хъæдурæй, тымбылхъæдурæй, пырындзæй, кæнжутæй. Новрудзы саразынц хæринæгтæ авд алыхуызон хæринаджы фылдæр зайæг продукттæй, тæккæ хъуыстгонддæр бæрæгбоны хæринаг уы сумаляк - мæнæуы задæй арæзт хæринаг.