Чингисхан: различия между версиями
Нет описания правки |
Нет описания правки |
||
| Рæнхъ 30: | Рæнхъ 30: | ||
== Чингисхан æмæ Кавказ == |
== Чингисхан æмæ Кавказ == |
||
[[Хорезм]] монголæгты дæлбар куы сси, Чингисхан рарвыста йæ хуыздæр [[барæг|барджыты]] къорд Джебе æмæ Субедейы разамындæй ныгуылæны зæххытæ басгарынмæ. Мангойлаг барджытæ [[Къаспы денджыз]]ы хуссар былыл æрбацыдысты [[Фæскавказ|Фæскавказмæ]] æмæ уым ныддарæн кодтой [[Гуырдзыстон|гуырдзиаг]] æфсад (1222). Уый фæстæ æрцыдысты цæгатмæ æмæ уым схæцыдысты иугонд кавказаг æфсадимæ (уыдысты дзы алайнаг, половецаг, лекъаг æмæ черкесаг хæстонтæ). Уыцы тох ницæмæй ахицæн, уæд монгол бацархайдтой хинæй: фæиппард кодтой кавказаг адæмтты æмæ иу иннæйы фæстæ уыдоныл фæуæлахиз. Алайнаг адæмæн уыцы хæст сæ сæфты райдиан баци. |
[[Хорезм]] монголæгты дæлбар куы сси, Чингисхан рарвыста йæ хуыздæр [[барæг|барджыты]] къорд Джебе æмæ Субедейы разамындæй ныгуылæны зæххытæ басгарынмæ. Мангойлаг барджытæ [[Къаспы денджыз]]ы хуссар былыл æрбацыдысты [[Фæскавказ|Фæскавказмæ]] æмæ уым ныддарæн кодтой [[Гуырдзыстон|гуырдзиаг]] æфсад (1222). Уый фæстæ æрцыдысты цæгатмæ æмæ уым схæцыдысты иугонд кавказаг æфсадимæ (уыдысты дзы алайнаг, половецаг, лекъаг æмæ черкесаг хæстонтæ). Уыцы тох ницæмæй ахицæн, уæд монгол бацархайдтой хинæй: фæиппард кодтой кавказаг адæмтты æмæ иу иннæйы фæстæ уыдоныл фæуæлахиз. Алайнаг адæмæн уыцы хæст сæ сæфты райдиан баци. |
||
| Рæнхъ 36: | Рæнхъ 35: | ||
{{фиппаинæгтæ}} |
{{фиппаинæгтæ}} |
||
{{къæртт- |
{{къæртт-цардафыст}} |
||
[[Категори:Азийы истори]] |
[[Категори:Азийы истори]] |
||
[[Категори:Мангол]] |
|||
Фæлтæр 17:10, 28 майы 2022
| Чингисхан | |
|---|---|
| ᠴᠢᠩᠭᠢᠰ ᠬᠠᠭᠠᠨ | |
 | |
|
| |
|
Стыр хан
|
|
| 1206 — 1227 | |
|
|
|
| Райгуырдис |
≈ 1162-æм азы 31 майы |
| Амардис |
1227-æм азы 18 августы[1] (65 азы) кæнæ 1227-æм азы 25 августы[2] (65 азы) |
| Ныгæныны бынат |
|
| Мыггаг | Борджигин |
| Гуырæн ном | Тэмуджин (Темучжин) |
| Фыд | Есугей |
| Мад | Оэлун |
| Æмкъай |
Бортэ Хулан Есугэн Есуй |
| Сывæллæттæ |
сыновья: Джучи Чагатай Угэдэй Толуй Кюльхан Харачар Чахур Хархад дочери: Ходжин-бэги Чечейген Алагай Тэмулэн Алдуун |
| Дин | тенгрианство[d] |
| Къухæрфыст |
 |
 Викикъæбицы медиа | |
Чингисхан кæнæ Чынгысхан[3] (æцæг ном Темуджин) (райгуырд 1155 азмæ ’ввæхс, амард 25 августы 1227) — мангойлаг хан, егъау мангойлаг паддзахады бындурæвæрæг.
1206-æм азы Темуджин сси æппæт монгойлаг знæмты хан, æмæ йын радтой титул Чингисхан. Уыцы аз кæрæдзийы ныхмæ хæцæг мангойлаг адæмы къабазтæ баиу сты æмæ сысты егъау хæстон тых. Чингисхан цы ног закъæттæ сфидар кодта, уыдон хордзинадыл нымадтой иузæрдыгдзинад æмæ хъæбатырдзинад, æвзæрдзинадыл та — тæппуддзинад æмæ гадзрахатдзинад. Уыцы ногконд мораль сси монголаг æнтыстыты бындур.
Чингисхан æмæ Кавказ
Хорезм монголæгты дæлбар куы сси, Чингисхан рарвыста йæ хуыздæр барджыты къорд Джебе æмæ Субедейы разамындæй ныгуылæны зæххытæ басгарынмæ. Мангойлаг барджытæ Къаспы денджызы хуссар былыл æрбацыдысты Фæскавказмæ æмæ уым ныддарæн кодтой гуырдзиаг æфсад (1222). Уый фæстæ æрцыдысты цæгатмæ æмæ уым схæцыдысты иугонд кавказаг æфсадимæ (уыдысты дзы алайнаг, половецаг, лекъаг æмæ черкесаг хæстонтæ). Уыцы тох ницæмæй ахицæн, уæд монгол бацархайдтой хинæй: фæиппард кодтой кавказаг адæмтты æмæ иу иннæйы фæстæ уыдоныл фæуæлахиз. Алайнаг адæмæн уыцы хæст сæ сæфты райдиан баци.
Фиппаинæгтæ
- ↑ Bawden C. R. Genghis Khan // Encyclopædia Britannica (англ.)
- ↑ Кораев Т. К. Чингисхан // Большая российская энциклопедия (уырыс.) — Москва: Большая российская энциклопедия, 2004. — Т. 34. — С. 592.
- ↑ Хетæгкаты Къоста. Хетæг
|
Ацы уац адæймаджы тыххæй къæртт у, ома æрдæгцæттæ. Википедийæн баххуыс кæн æмæ ацы уац раст æмæ стырдæр скæн. |