Примогенитурæ
Примогениту́рæ (лат. primogenitura), кæнæ фыцца́ггуырдад, фыцца́ггуырды æгъда́у — бар æгъдаумæ гæсгæ кæнæ традицимæ гæсгæ, фыццаггуырд легитимон (æгъдаумæ гæсгæ къайады гуырд) сывæллонæн йæ ныййарæджы æнæхъæн æви сæйраг исбон æмæ титултæ бындарæй райсын, æнæ нымайгæ æндæр сывæллæттæн сæ æппæт кæнæ сæ фылдæр, цыфæнды æнæлегитимон сывæллон æмæ æндæр хиуæтты.
Фыццаггуырды æгъдау ахста æмæ ахсы уæлдай ахсджиаг бынат паддзахбадæны бындарады хъуыддæгты уыцы монархиты, кæцыты æххæстгонд цыд æмæ цæуы.
Йæ ныхмæвæрд аналог у дихгæнæг бындардзинад.
Паддзахбадæны бындарады варианттæ
[ивын | Бындур ивын]- Абсолютон примогенитурæ, зындгонд ма куыд шведаг паддзахбадæны бындарады системæ. Сылгоймæгтæн æмæ нæлгоймæгтæн ис æмхуызон бартæ паддзахбадæныл. Ист у уæвæг Европæйы монархитæн сæ фылдæры, Монако æмæ Лихтенштейны йеддæмæ.
- Агнатикон примогенитурæ кæнæ патрилинейон примогенитурæ, хуыздæр зындгонд куыд саликон системæ. Сылгоймæгтæн бынтондæр нæй бар паддзахбадæны бындарадыл. Ист уыдис Францы монархийы рæстæджы. Ныр дæр ма баззад Лихтенштейны.
- Агнатикон-когнатикон примогенитурæ, зындгонд ма у куыд австриаг паддзахбадæны бындарады системæ, кæнæ «прагматикон санкци». Бындардзинад æрцæуы фыццаджыдæр паддзахон династийы нæлгоймаг мыггæгты фæрцы, æмæ сылгоймагæн йæ бон у бындарад райсын æрмæстдæр династийы нæлгоймаг минæвæрттæ иууылдæр куы амæлой, уæд. Райст æрцыд Монако æмæ Тайланды. Райстой йæ Австри-Венгрийы æмæ Уæрæсейы (1797 азы фæстæ).
- Когнатикон примогенитурæ, зындгонд ма у куыд кастилиаг паддзахбадæны бындарады системæ. Сылгоймæгтæ нæ сты æнæхай паддзахбадæны бындарады рæнхъæй, фæлæ паддзахы цоты мидæг нæлгоймæгтæ исынц бындарад сылгоймæгты разæй, æрмæстдæр паддзахæн комкоммæ нæлгоймаг байзæддæгтæ куы нæ уа, уæд сылгоймагæн бындарады бар ис мыггаджы фарсон къалиуты минæвæрттæй (паддзахы æфсымæртæ æмæ сæ фырттæй) раздæр. Райстой йæ Испанийы (ацы системæ уым арæзт æрцыд) æмæ Англисы. Иугонд Къаролад æмæ æндæр Æмхæларады къаролæдтæ райдыдтой 2011 азы Шведаг паддзахбадæны бындарады системæмæ рахизыны хъуыддаг, уый тыххæн райстой паддзахбадæны бындарады тыххæй акт (2013). Ивддзинад фæцис, Æппæт Æмхæларады къаролæдтæ сæ закъондæттынадмæ æмбæлинаг ивддзинæдтæ куы бахастой, уый фæстæ.
- Матрилинейон примогенитурæ, Европæйы æнæзонгæ у: нæлгоймæгтæн бынтондæр нæй бар паддзахбадæны бындарадыл.
Кæс ма
[ивын | Бындур ивын]- Майорат