Аргъуан Сурб Хач (Ростов-Доныл)

Аргъуан Сурб Хач (сом. Սուրբ Խաչ [suɾpʰ χɑtʃʰ], уырыс. Церковь Святого Креста) у сомихаг апостолты еклезийы аргъуан Ростовы-Доныл. Цы аргъуан баззадис, уый у кæддæры моладзандоны иунæг бæстыхай. Сарæзтой йæ XVIII æнусы кæрон Хъырымæй ралидзæг сомихаг адæм уыцы иу номæй цы моладзандон сæм уыдис Хъырымы, уый кадæн. У сахарæн йæ зæронддæр агъуыст йæ ныры арæнты.

Афыст[ивын | Бындур ивын]

Аргъуаны алыварс ис бирæуæладзыгон цæрæн хæдзæрттæ, афтæ хуынд Цæгаты цæрæн массив. Храм æмæ йæ алфамбылай парк лæууы донæвæрæны бæрзонд фарсыл æмæ дардæй зыны. Йæ фасадæй у донырдæм, хуссармæ. Цы обауыл лæууы аргъуан, уый бынæй цæуы суадон. Суадоны цур сарæзтæуыд фæлладуадзæн фæз æмæ хинайæн. Моладзандоны найæн у Ростовы популярондæр бынæттæй иу Доныскъæфæны ленкæн.

Аргъуаны архитектурон стиль у классицизм. Композицийы ахсджиаг элементтæ сты портиктæ, къулты фæзуат та дих кæнынц пилястрытæ æмæ карнизтæ. Аргъуан у цыппæртигъон æд апсидæ скæсæнырдæгæй^[1].

Аргъуанæй цæугæдон Темерникмæ схизы дурын асин. Раздæр уый дыууæ хиды сæрты цыдис гакъоны паркмæ.

Аргъуаны сæйрагдæр реликви у VI æнусы хачкар (дурæй конд дзуар), таурæгъмæ гæсгæ уый рахастой Сомихы рагон сæйраг сахар Анийæ. Ома йæ фыццаг æрбахастой Хъырыммæ, стæй та цалдæр æнусы фæстæдæр уырдыгæй — ныры Ростовмæ. Лæмбынæгдæр уыцы хачкары тыххæй кæс: Сурб Хач (хачкар).

Аргъуаны кæрты ныгæд сты сомихаг поэттæ æмæ фысджытæ Арутюн Аламдарян, Микаэл Налбаднян æмæ Рафаэл Патканян.

Истори[ивын | Бындур ивын]

Сурб Хачы моладзандоны аргъуанæн йæ бындур сæвæрдтой 1783-æм азы, арæзтад та райдыдта 1786-æм азы æмæ 6 азы адаргъ кодта. 1792-æм азы 27 ноябры аргъуан саргъауын кодтой, æмæ уæдæй кусын райдыдта.

Арæзтад цыдис архитектор Иван Старовы проектмæ гæсгæ, уый у Бетъырбухы Тавридæйы галуан æмæ Æртæиууоны аргъуаны автор дæр.

1862-æм азы аргъуаны ныгуылæн фасадмæ ’ввæхс сарæзтæуыд дзæнгæрæджы мæсыг бæрзонд цыппæртигъон сатыримæ. Аргъуанæй скæсæнырдæм æрбынат кодта архиерейты хæдзар. Уым 1791-æм азæй куыста иумæйаг скъола, кæцы фæстæдæр семинар сси. Семинары цур куыста библиотекæ дæр, стæй Уæрæсейы хуссары фыццаг типографи дæр. Æхсæз азы дæргъы уым ныммыхуыр кодтой 20 чиныджы^[1]. Дзæнгæрæджы мæсыг æмæ архиерейты хæдзар ныры онг нæ аирвæзтысты.

Революцийы агъоммæ моладзандоны бар уыдис 50 гектары зæхх, хаццон æй лæвæрдтой зæхкусджытæн.

1920-æм азы моладзандон сæхгæдтой, фæлæ аргъуаны службæтæ ма 11 азы цыдысты 1931-æм азы онг. Амы колхоз аргъуанæй хоры æфтауцдон скодта^[2].

1968—1972 азты моладзандон реставрацигонд æрцыдис бынæттон цæрæг Марк Григоряны проектмæ гæсгæ. Реставраци куы фæцис, аргъуаны бæстыхай бацахста уырыссаг-сомихаг хæлардзинады музей (уырыс. Музей русско-армянской дружбы), йæ фонды æрæмбырд кодта 10 минæй фылдæр экспонаттæ. Музей-иу баззадис аргъуаны 2007-æм азы онг^[3].

Моладзандоны панорамæ изæры
Дурын асин суадонæй аргъуанмæ
Рафаэл Патканян æмæ Микаэл Налбандяны уæлмæрдтæ
Суадоны каптажон бæстыхай
Аргъуан Сурб Хач Уæрæсейы посты маркæйыл (2001 аз)

Фиппаинæгтæ[ивын | Бындур ивын]

↑ ^1,0 ^1,1 В.П. Грудев, Ю.Н. Солнышкин, А.В. Тарасов, М.А. Честнов. Проект реставрации б. церкви монастыря Сурб Хач. — 1988.
↑ Вячеслав Грантович Вартанян. Саркис Суренович Казаров. .
↑ Музей русско-армянской дружбы. Музей русско-армянской дружбы(уырыс.). Российская сеть культурного наследия (20 августа 2002 г.). — Краткая официальная информация о музее. Датæ: 2009-æм азы 16 июлы.

[:0-1] 1,0 ^1,1 В.П. Грудев, Ю.Н. Солнышкин, А.В. Тарасов, М.А. Честнов. Проект реставрации б. церкви монастыря Сурб Хач. — 1988.

[2] Вячеслав Грантович Вартанян. Саркис Суренович Казаров. .

[museum-3] Музей русско-армянской дружбы. Музей русско-армянской дружбы(уырыс.). Российская сеть культурного наследия (20 августа 2002 г.). — Краткая официальная информация о музее. Датæ: 2009-æм азы 16 июлы.

[1]

[2]

[3]